Polmic - FB

Artykuły

Warszawska Jesień 2012

Warszawska Jesień 2012 55. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” odbędzie się w dniach 21-29 września 2012 roku. Program tegorocznej edycji oscyluje wokół hasła „Warszawska Jesień… z głosem” czyli odnosi się do muzyki, która posługuje się tekstem, działaniem scenicznym, znaczeniem.

- Chodzi o tekst w muzyce niejednokrotnie tylko domyślny, działanie sceniczne nierzadko jedynie zasugerowane, znaczenie często nieoczywiste. – wyjaśnia Tadeusz Wielecki, dyrektor Festiwalu. – Tak więc głos, ale w sensie „zabierać głos”, a dopiero potem głos jako śpiew. Stąd w programie różnorodne formy instrumentalne „mówiące” jak Speakings Jonathana Harvey’a na orkiestrę i elektronikę, utwór w którym kompozytor kształtuje brzmienie orkiestrowe kierując się analizą spektralną głosu mówiącego człowieka, lub Ein Brief Mauricio Kagela, z którego to tytułowego listu – miłosnego – słyszymy jedynie początkowy zwrot: „Meine Liebe”, dalej zaś solistka śpiewa pełne ekspresji frazy bez słów, których obecność wyraźnie się jednak wyczuwa. Podobnie w utworze na śpiew alikwotowy i orkiestrę On a Sufficient Condition… amerykańskiego kompozytora i wokalisty Kena Ueno. Muzyka obywa sie bez słów, ale jest podszyta mową dziecka (tegoż Ueno w wieku lat sześciu), którą w początkowym fragmencie słyszymy odtwarzaną z boomboxu. Także Kryštofa Mařatki Zvěrohra, cykl pieśni antropoidalnych (określenie kompozytora), dobrze egzemplifikuje ten sposób podejścia do muzyki. „Utwór przywodzi na myśl prymitywne wokalne wyrażenia pierwszych ludzi, którzy - poza gestem - zaczynają odkrywać inne możliwości komunikowania się: złożoną całość dźwięków wydawanych głosem, którym przypisują konkretne znaczenia” (z komentarza autorskiego).

Użyte wyżej Gombrowiczowskie słowo „podszyta“ odsyła nas do szczególnego wydarzenia, quasi opery, opartej na Gombrowiczowskim tekście Historii. Rzecz autorstwa Oscara Strasnoy’a przeznaczona wyłącznie dla śpiewaków – Neue Vocalsolisten, którą to znakomitą grupę ze Stuttgartu będziemy gościć ponownie.

Tegoroczna idea Festiwalu wiąże się też z różnorodnymi formami, łączącymi muzykę z pozamuzycznymi środkami wypowiedzi. Oprócz Historii nastąpi polskie prawykonanie utworu Georgesa Aperghisa – Luna Park na głos, flet kontrabasowy, perkusję i komputer (kompozycja została zamówiona wspólnie przez paryski IRCAM i „Warszawską Jesień”). European Workshop for Contemporary Music przedstawi koncert muzyczno-teatralny, a w nim trzy prawykonania: dwu polskich kompozycji zamówionych przez „Warszawską Jesień” u Jagody Szmytki i Artura Zagajewskiego oraz nowej wersji Vivarium Manosa Tsangarisa, ucznia Mauricio Kagela, twórcy gatunku teatru instrumentalnego. Duet Petrini – Jünger (flet skrzynkowy Paetzolda i flet kontrabasowy) dokona prawykonań utworów Kenta Olofssona, Pierre’a Jodlowski’ego i Aleksandry Gryki. Będą to utwory przeznaczone na nisko brzmiące flety, dźwięki elektroniczne oraz wideo. Zespół śpiewaków Camerata Silesia przedstawi Phylakterion Pawła Szymańskiego, wykonywaną w języku greckim kompozycję, będącą rodzajem „muzycznego rytuału modlitewnego”, inspirowaną tekstami wczesnego chrześcijaństwa, odkrytymi podczas wykopalisk archeologicznych na terenie południowego Egiptu. W koncercie, który odbędzie się w kościele Ewangelicko-Reformowanym, dzieło to poprzedzą utwory chóralne Krzysztofa Baculewskiego, Ukrainki Anny Korsun i Litwinki Justė Janulytė.

Jednym ze znaczących wydarzeń odnoszących się do idei tegorocznego Festiwalu będzie Inori na tancerzy (lub mimów) i orkiestrę (w wersji na tancerkę i taśmę), słynnej kompozycji Karlheinza Stockhausena, w której różnego rodzaju gesty (modlitewne, rytualne) wielu kultur świata, ściśle zsynchronizowane z dźwiękami, niejako unaoczniają płynącą muzykę. Solistką będzie znakomita realizatorka tego niezwykle wymagającego dzieła, Agnieszka Kuś.

Po raz pierwszy na „Warszawskiej Jesieni” wystąpi duet młodych znakomitych muzyków: Macieja Frąckiewicza (akordeon) i Magdaleny Bojanowicz (wiolonczela). Przedstawią oni kompozycje Adriany Holszky i Matthiasa Pintschera oraz młodego, utalentowanego twórcy Wojciecha Blecharza. Odbędzie się światowe prawykonanie jego nowego utworu na akordeon, wiolonczelę oraz głos solowy, stanowiącego część większego projektu operowego, a zamówionego przez „Warszawską Jesień”. Wykonawczynią partii solowej będzie mezzosopranistka Anna Radziejewska, która w drugiej części koncertu, wraz z orkiestrą Aukso, przedstawi także specjalnie dla niej skomponowane i jej dedykowane Cantiere del Poema włoskiego kompozytora, autora wielu oper Salvatore Sciarrina.

W stulecie skomponowania przez Arnolda Schönberga dramatyczno-koncertowego cyklu Pierrot lunaire - arcydzieła ekspresjonizmu muzycznego, przedstawiony zostanie projekt, na który złoży się jego wykonanie w interpretacji Orkiestry Muzyki Nowej pod kierunkiem Szymona Bywalca oraz artystyczny komentarz do utworu: zamówiona przez „Warszawską Jesień” nowa kompozycja Macieja Jabłońskiego Księżycowy Pierrot na aktora, zespół instrumentalny, dźwięki elektroniczne i wideo. W solowej partii Sprechgesang w utworze Schönberga usłyszymy Agatę Zubel.

Pierrot lunaire stanowi historyczny kontekst dla nurtu utworów nawiązujących do hasła „Warszawska Jesień… z głosem”. W koncercie finałowym z kolei przedstawione zostaną nawiązujące do dzieła Schönberga Herodiade-Fragmente Matthiasa Pintschera.

W ramach koncertów kameralnych wystąpi słynne Experimentalstudio z Freiburga, które przedstawi utwory przeznaczone na instrumenty i dźwięki elektroniczne, m. in. kompozycje Marka André, Briana Ferneyhough’a i Luigiego Nono. Odbędzie się również koncert czołowego polskiego twórcy muzyki elektronicznej Krzysztofa Knittla, który wystąpi w improwizowanym utworze free for(m) macwin_2 na live elecronics. Natomiast koncerty symfoniczne będą udziałem Orkiestry Filharmonii Narodowej, którą podczas inauguracji Festiwalu poprowadzi wybitny francuski dyrygent Pascal Rophé, oraz Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach, która w Finale wystąpi pod dyrekcją charyzmatycznego Lucasa Visa. Orkiestra Filharmonii Narodowej zagra także pod kierunkiem niezwykle utalentowanego młodego dyrygenta Rafała Janiaka. W programie tych koncertów – oprócz wspomnianych kompozycji Harvey’a, Kagela, Mařatki, Kena Ueno i Matthiasa Pintschera – znajdą się również, m. in.: Uwertura pittsburska Krzysztofa Pendereckiego (polskie prawykonanie), Roseherte na orkiestrę i dźwięki elektroniczne holenderskiej kompozytorki Rosalie Hirs, Concerto per violbasso e orchestra Witolda Szalonka oraz Kaji Saariaho D’om le vrai sens (z udziałem wybitnego fińskiego klarnecisty Kari’ego Kriikku).

Organizatorzy Festiwalu kontynuować będą zainicjowany w ubiegłym roku cykl „Mała Warszawska Jesień” – festiwal muzyki współczesnej dla dzieci, w ramach którego odbędzie się koncert utworów wykorzystujących nowe techniki instrumentalne. Ponadto w trakcie trwania Festiwalu w Zachęcie czynna będzie interaktywna instalacja Łukasza Szałankiewicza (pod roboczym tytułem: Dźwięki z kosmosu), a w Łazienkach Królewskich na zamówienie Festiwalu zrealizowany zostanie przez Jerzego Kornowicza muzyczny spacer – kompozycja plenerowa. Warsztaty dla dzieci poprowadzą Dagna Sadkowska i Michał Górczyński.

ZOBACZ: program Festiwalu - plik pdf