sesje aktualne (S)

Spotkanie o charakterze konferencyjno-szkoleniowym, będące częścią projektu pt. Polska muzyka tradycyjna – dziedzictwo fonograficzne. Stan aktualny, zachowanie, udostępnianie, odbędzie się 22 września 2015 roku o godz. 10.00 w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie (ul. Długa 26) w Sali im. Jadwigi i Mariana Sobieskich. Spotkanie dofinansowane zostało w ramach programu Dziedzictwo Kulturowe (priorytet: Kultura ludowa i tradycyjna) przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Tematyka planowanej konferencji – adresowanej przede wszystkim do opiekunów i właścicieli zasobów fonograficznych dokumentujących polską muzykę tradycyjną, a także do zbieraczy folkloru muzycznego - będzie nawiązywała do problemów poruszonych podczas spotkania grupy roboczej panelu Źródła i ludzie – dokumentacja, publikacja, sieć – po co promować archiwa?, które odbyło się w ramach konferencji Rok Kolberga – i co dalej 26 listopada 2014 roku w Radziejowicach. Panel prowadzili: Agata Kwiecińska (Narodowy Instytut Audiowizualny) i Jacek Jackowski (Instytut Sztuki PAN).

OPIS PROJEKTU:

Miniony rok 2014, ogłoszony Rokiem Oskara Kolberga, dał okazję do zbadania i określenia w stopniu podstawowym zasobu, stanu i dostępności polskiego, szeroko rozumianego dziedzictwa fonograficznego dokumentującego polską ludową kulturę muzyczną. Wyniki, jak również pierwsze propozycje dalszych działań zostały określone w rozdziale dotyczącym archiwów nagrań i ich dostępności Raportu o stanie tradycyjnej kultury muzycznej (red. W. Grozdew-Kołacińska, IMiT 2014). Celem aktualnego projektu jest rozpoczęcie działań zmierzających do dokładnego określenia stanu zasobu i zachowania historycznego dziedzictwa fonograficznego polskiej muzyki tradycyjnej oraz jego zabezpieczenie, dokładne i systematyczne opracowanie oraz przynajmniej częściowe – w zależności od decyzji Właścicieli kolekcji i sytuacji prawnej – udostępnienie w ramach jednego centralnego repozytorium cyfrowego. W projekcie pod uwagę wzięte zostaną najcenniejsze zasoby instytucji i kolekcji, które nie są dotąd całkowicie zabezpieczone, rozpoznane lub pozostają całkiem nieznane.

Przygotowując część Raportu dotyczącą stanu dziedzictwa etnofonograficznego pod uwagę wzięto nie tylko zasoby oficjalnych bibliotek, fonotek i archiwów (np. Biblioteka Narodowa, Filmoteka Narodowa, Wytwórnia Filmów Oświatowych w Łodzi, Narodowe Archiwum Cyfrowe, biblioteki i fonoteki uniwersyteckich wydziałów: muzykologii, etnologii, etnografii), czy fonotek i archiwów rozgłośni radiowych (m.in. Polskie Radio, Radio Kielce, Radio Bydgoszcz, Radio Wrocław), lecz także – co ma szczególne znaczenie dla realizowanego projektu – zasoby archiwów i kolekcji instytutów naukowych, katedr i wydziałów uniwersyteckich i akademickich, muzeów, stowarzyszeń, fundacji i organizacji regionalnych, instytucji kultury (gminnych, miejskich, wojewódzkich domów kultury, centrów kultury itp.), a także zbiorów prywatnych. Na podstawie podstawowych kwerend sformułowano wniosek, iż największa ilość zasobów dokumentów fonograficznych, utrwalających dziedzictwo polskiej pieśni i muzyki ludowej, znajduje się w zbiorach instytucji naukowych, muzeów, lokalnych instytucji kultury, stowarzyszeń, a także w zasobach prywatnych. Ten niezwykle cenny zasób stanowiący istotne źródło do poznania polskich tradycji muzycznych jest w znacznej mierze nierozpoznany, zagrożony, nieopracowany a niekiedy nieznany nawet zainteresowanym tematyką ludowych tradycji muzycznych. O ile biblioteki, archiwa czy fonoteki, gromadzące zwykle wydawnictwa fonograficzne, mają ujednolicone i określone metody opracowywania zbiorów, archiwa i kolekcje fonograficzne z zasobami etnomuzycznymi w znacznej mierze są pozostawione same sobie, a z uwagi na brak personelu oraz brak fachowej wiedzy, metod a nawet uświadomienia konieczności pracy w tym zakresie są pozostawione bez opieki, nieopracowywane i niezabezpieczone, narażone na przypadkowe unicestwienie. Stąd konieczność podjęcia – także w ramach niniejszego projektu – specjalistycznych szkoleń dla osób, pod których pieczą takie zasoby się znajdują. Tylko nieliczne instytucje, np. niektóre rozgłośnie radiowe (Bydgoszcz, Kielce, Wrocław), czy archiwa prywatne (Fundacja Muzyka Odnaleziona), wypracowały na swój użytek mniej lub bardziej zaawansowane metody promocji swych zasobów, wydawania ich oraz udostępniania w Internecie. W 2009 roku Instytut Sztuki PAN, w którego zasobach znajduje się największa i najstarsza kolekcja nagrań dźwiękowych polskiego folkloru muzycznego, powołał w swych strukturach Centrum Archiwizacji i Digitalizacji Zasobów Foto- i Fonograficznych IS PAN. Działalność Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN w przeciągu ostatnich 10 lat (wspomagana finansowaniem z m.in. MNiSW oraz MKiDN i w ramach współpracy ze Stowarzyszeniem Liber Pro Arte) doprowadziła do rozwinięcia zaplecza (rodzaju centrum kompetencji) digitalizacji, opracowania merytorycznego i udostępniania archiwalnych nagrań polskiej muzyki tradycyjnej. Jest to aktualnie jedyna w kraju jednostka podejmująca praktycznie problem ochrony, zabezpieczania, transferu, opracowywania i udostępniania oraz popularyzacji historycznych nagrań etnomuzycznych. Wyniki wspomnianego rozdziału Raportu o stanie tradycyjnej kultury muzycznej wskazują na konieczność rozszerzenia zasięgu działań także o ochronę i opracowanie zasobów innych instytucji. Obecnie sukcesywnie na portalu www.cadis.ispan.pl pojawia się coraz więcej rekordów ukazujących metadane o nagraniach. Powstaje zatem ogólnopolskie repozytorium cyfrowe dostępne on-line dla każdego, w którym użytkownik znajdzie aktualne informacje o najstarszych nagraniach polskiej muzyki tradycyjnej (ok. 150 000 rekordów, w tym część do fragmentarycznego odsłuchu). Użytkownik może przeszukiwać jednorazowo wszystkie archiwa lub wybrać zasoby jednego z nich.

Projekt jest realizowany przez zespół specjalistów: etnomuzykologów, muzyków, dialektologów, kulturoznawców, reżyserów dźwięku, inżynierów elektroników, informatyków (absolwentów m.in. Instytut Muzykologii UW, Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Uniwersytetu Muzycznego im. F. Chopina w Warszawie, Politechniki Warszawskiej), którzy od wielu lat opracowują Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN, a także zasoby fonograficzne i audiowizualne innych instytucji naukowych i instytucji kultury. Zespół kierowany jest przez specjalistę, który zdobywał swe doświadczenie również za granicą, m.in. w Phonogrammarchiv w Wiedniu - najstarszym i wiodącym archiwum fonograficznym na świecie, w Phonogrammarchiv w Berlinie, w Instytucie Antropologii Kulturowej w Tampere w Finlandii i innych ośrodkach w Sztokholmie, Budapeszcie, Monachium, a także współpracuje z Biblioteką Narodową i Polskim Radiem. Zespół specjalistów posiada wieloletnie doświadczenie w realizacji projektów (również dofinansowywanych przez MKiDN), mających na celu dokumentację, archiwizację i udostępnianie unikalnych zbiorów archiwalnych dokumentujących polskie tradycje muzyczne. Zespół dysponuje zarówno wiedzą merytoryczną jak i technologiczną gwarantującą rzetelną realizację zadań. Również opracowywane przez członków zespołu bazy danych stanowią obecnie największe w kraju i kompetentne źródło wiedzy o zachowanych najstarszych dokumentach z zakresu muzycznej i tanecznej kultury tradycyjnej.