Polmic - FB

indeks osób (S)

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S T U V W Y Z

Stanisław Skrowaczewski,

dyrygent i kompozytor; ur. 3 października 1923, Lwów; zm. 21 lutego 2017, Minneapolis. Rozpoczął naukę gry na fortepianie i skrzypcach w wieku czterech lat. Jako siedmiolatek skomponował swój pierwszy utwór symfoniczny, a jako jedenastoletni chłopiec zadebiutował na estradzie koncertowej recitalem fortepianowym. Dwa lata później wystąpił jako pianista i dyrygent w III Koncercie fortepianowym Ludwiga van Beethovena. Podczas II wojny światowej doznał kontuzji obu dłoni, co przekreśliło nadzieje na karierę pianistyczną. Skoncentrował się wówczas na kompozycji i dyrygowaniu. Kształcił się pod kierunkiem Romana Palestra (kompozycja) i Waleriana Bierdiajewa (dyrygentura) w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie. W latach 1947-49 przebywał w Paryżu, gdzie studiował u Nadii Boulanger i uczestniczył w założeniu awangardowej grupy „Zodiaque”.

Był laureatem kilku znaczących międzynarodowych konkursów kompozytorskich: w Liège za III Kwartet smyczkowy, Konkursu im. Szymanowskiego za Uwerturę 1947, a jego Suita symfoniczna w 1956 zdobyła Złoty Medal na Konkursie Kompozytorskim w Moskwie. W 1956 wygrał również Międzynarodowy Konkurs Dyrygencki w Rzymie.

Jeszcze w 1946 został dyrygentem Filharmonii Wrocławskiej, później, w latach 1949-54 był dyrektorem Filharmonii Śląskiej w Katowicach, a od 1954 do 1956 stał na czele Filharmonii Krakowskiej. Był też związany z Filharmonią Narodową w Warszawie jako stały dyrygent w latach 1956-59.

 Zaproszony przez George’a Szella zadebiutował w Stanach Zjednoczonych z Cleveland Orchestra. Wkrótce dyrygował New York Philharmonic, Pittsburgh Symphony, Cincinnati Symphony, a w 1960 został dyrektorem artystycznym Minneapolis Symphony Orchestra, w 1970 przemianowanej na Minnesota Orchestra (funkcję tę pełnił przez 19 lat). Od tego czasu był częstym gościem najlepszych orkiestr na całym świecie (m.in. Berliner Philharmoniker, Wiener Symphoniker, London Symphony Orchestra, The Philharmonia Orchestra, NHK Symphony Orchestra), jak również znakomitych teatrów operowych, takich jak Wiener Staatsoper i Metropolitan Opera. Odbywał międzynarodowe tournées z orkiestrami takimi jak Concergebouw, Orchestre Nationale de France, Orkiestra Filharmonii Narodowej, dwukrotnie podróżował z Philadelphia Orchestra do Ameryki Południowej i z Cleveland Orchestra do Australii.

W latach 1984-91 zajmował stanowisko głównego dyrygenta Hallé Orchestra w Manchesterze. Z zespołem tym koncertował w Londynie i wielu innych miastach Wielkiej Brytanii, a także w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, krajach skandynawskich, Hiszpanii, Polsce i Stanach Zjednoczonych.

W latach 2007-2010 pełnił funkcję głównego dyrygenta Yomiuri Nippon Symphony Orchestra w Tokio. Był honorowym dyrygentem Minnesota Orchestra, a także dyrygentem gościnnym Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia oraz Deutschen Radio Philharmonie.

Stanisław Skrowaczewski nagrał ogromny repertuar dla firm płytowych RCA, Philips, CBS, Denon, EMI/Angel, Mercury, Vox, Erato, Muza i Arte Nova. Wiele jego nagrań analogowych ukazało się w postaci reedycji na płytach CD, a nowe rejestracje dzieł Antona Brucknera, Dmitrija Szostakowicza i Johannesa Brahmsa (z Hallé Orchestra) spotkały się z doskonałym przyjęciem. Za interpretacje symfonii Antona Brucknera otrzymał Złoty Medal Towarzystwa Mahlerowsko-Brucknerowskiego, zaś za popularyzację muzyki współczesnej z Minnesota Orchestra – pięciokrotnie Nagrodę ASCAP. Nagrania jedenastu symfonii Antona Brucknera z Saarlaendischer Rundfunk Orchestra (wydane przez Arte Nova) otrzymały w Cannes w 2002 nagrodę za najlepsze nagranie XVIII/XIX-wiecznego utworu orkiestrowego.

Za wybitne zasługi dla polskiej kultury, za osiągnięcia w pracy artystycznej i twórczej światowej sławy kompozytor i dyrygent był wielokrotnie nagradzany. W 1999 został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. W 2002 przyjął tytuł I dyrygenta gościnnego Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia. W 2004 otrzymał tytuł doktora honoris causa Akademii Muzycznej we Wrocławiu, zaś w 2012 - Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach (ten tytuł nadał mu również Uniwersytet w St. Paul, Uniwersytet Minnesota, New England Conservatory of Music). Został członkiem honorowym Związku Kompozytorów Polskich (2005). W 2009 odebrał w Katowicach „Diamentową Batutę" - nagrodę przyznawaną przez Zarząd Polskiego Radia. W 2012 otrzymał od Bruckner Society in America order Medal of Honor za genialne interpretacje muzyki Antona Brucknera. W 2014 uhonorowano go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W 2015 roku otrzymał nagrodę honorową Koryfeusza Muzyki Polskiej, przyznaną przez polskie środowisko muzyczne.
 

aktualizacja: 2002, 2007 (mk), 2017 (wa)

kompozycje

Uwertura w stylu klasycznym na orkiestrę (1944)
Trio fortepianowe As-dur (1946)
Trzy pieśni na sopran i orkiestrę (1946)
Symfoniczne Preludium, Fuga i Postludium na orkiestrę (1946-48)
Uwertura na orkiestrę (1947)
Mazurek na fortepian (1947)
Symfonia na smyczki * (1947-49)
Muzyka nocą wariacje symfoniczne na orkiestrę * (1949)
Ugo i Parisina, balet (1949-50)
Pieśni nad pieśniami na sopran i orkiestrę kameralną (1949-51)
Baśń symfoniczna o Krasnoludkach i Sierotce Marysi na orkiestrę * (1952)
Symfonia zwycięstwa (1954)
Koncert na rożek angielski i orkiestrę (1969)
Ricercari notturni na saksofon lub klarnet i orkiestrę (1977)
Koncert na klarnet A i orkiestrę (1980)
Trio na klarnet, fagot i fortepian (1982-84)
Fantasie per quattro na klarnet, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1984)
Koncert na skrzypce i orkiestrę (1985)
Koncert na orkiestrę (1985)
Fanfare na orkiestrę (1987)
Fantasie per sei na obój, skrzypce, altówkę, wiolonczelę, kontrabas i fortepian (1988)
Trio smyczkowe (1990)
Koncert potrójny na skrzypce, klarnet, fortepian i orkiestrę (1991)
Fantasie per tre na flet, obój i wiolonczelę (1992)
Gesualdo di Venosa: Six Madrigals na orkiestrę (1992)
Chamber Concerto „Ritornelli poi ritornelli” na orkiestrę (1993)
Passacaglia immaginaria na orkiestrę (1996)
Musica a quattro na klarnet, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (1998)
Koncert "Nicolo" na fortepian i orkiestrę (2002)
Symfonia na orkiestrę symfoniczną (2003)
Il Piffero della notte, fantazja na flet i orkiestrę (2007)
Music for Winds (2009)

literatura wybrana

Na kwiecień i wrzesień do Tokio, "Ruch Muzyczny" 2007 nr 13, s. 6-7
Bernas Richard Skrowaczewski Stanisław w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 23, Macmillan Publishers Limited, London 2001
Bula Karol Rafał Jeden z największych dyrygentów XX wieku, "Twoja Muza" 2007 nr 4, s. 16-17
Frederick Edward Harris Jr, Seeking the Infinite: The Musical Life of Stanisław Skrowaczewski,, CreateSpace Independent Publishing Platform 2011
Gardzina Katarzyna K. Dyryguje, nagrywa, komponuje Rozmowa ze Stanisławem Skrowaczewskim, "Ruch Muzyczny" 2003 nr 25, s.21-22
Malatyńska-Stankiewicz Agnieszka Byłem w niebie, PWM, Kraków 2000
Solińska Ewa Natchnienie przychodzi o ósmej rano Rozmowa ze Stanisławem Skrowaczewskim, "Ruch Muzyczny" 2005 nr 14, s.8-9