Aleksander Karczyński,
organista, dyrygent, kompozytor i publicysta; ur. 20 lutego 1882, Pelplin; zm. 23 grudnia 1973, tamże. Początkowo uczył się w Collegium Marianum w Pelplinie u księdza Bernarda Ruchniewicza, a następnie w Gimnazjum w Chełmnie. Potem wyjechał do Monachium, gdzie studiował kompozycję i dyrygenturę pod kierunkiem Ludwika Thuillego, Feliksa Mottla i Maxa Regera w Królewskiej Akademii Muzycznej. Dyplom ukończenia – z odznaczeniem – uzyskał w 1905 roku.
Dwa lata później, w 1907 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych i osiadł na stałe w Chicago. Był organistą i dyrygentem chóru w tamtejszych kościołach – pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, a następnie św. Młodzianków. Kierował również chórami świeckimi, m.in. chórem „Plon”. Od 1927 roku przez 10 lat był naczelnym dyrygentem Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce (The Polish Singers Alliance of America). Ponadto od 1911 roku wykładał śpiew i literaturę polską w Sacred Heart College i w St. Ignatius College.
Oprócz działalności dyrygenckiej i pedagogicznej aktywnie udzielał się w polonijnych organizacjach naukowych, kulturalnych i jako dziennikarz-publicysta. Był współzałożycielem i sekretarzem Towarzystwa Naukowego im. Św. Jadwigi oraz członkiem Zarządu Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich, a także redaktorem „Polish-American Review”, miesięcznika muzycznego „Lutnia” i „Przeglądu Śpiewaczego”. Pisał artykuły na temat estetyki muzycznej, jak również dotyczące filozofii i historii Polski.
W 1966 roku przeszedł na emeryturę i wrócił do rodzinnego Pelplina.
Jego twórczość kompozytorska obejmuje przede wszystkim utwory chóralne i organowe.
(Anna Iwanicka-Nijakowska)
|