wykonawcy (B)

Ewa Bandrowska-Turska, śpiewaczka (sopran) i pedagog; ur. 20 maja 1894, Kraków; zm. 25 czerwca 1979, Warszawa. Kształciła się pod kierunkiem stryja – Aleksandra Bandrowskiego-Sasa i Heleny Zboińskiej-Ruszkowskiej.
Zadebiutowała w 1916 na koncercie w Domu Polskim w Wiedniu oraz podczas recitalu w Krakowie (wykonała wówczas pieśni Franza Schuberta i Roberta Schumanna). Jej debiut sceniczny (rola Małgorzaty w Fauście Charlesa Gounoda) miał miejsce w Teatrze Wielkim w Warszawie 19 lutego 1917. W tym samym roku śpiewała w Krakowie, a w latach 1917-22 w zespole operowym Teatru Miejskiego we Lwowie. Do przerwania występów zmusiła artystkę choroba płuc. Po kuracji w Zakopanem powróciła na scenę warszawskiej opery, gdzie śpiewała do 1924, zaś w latach 1923-25 występowała w Teatrze Wielkim w Poznaniu. W następnych latach gościła na scenach Lwowa, Katowic, Poznania i ponownie Warszawy – tu w Teatrze Wielkim była solistką, z przerwami, do 1937 oraz w latach 1949-61.
Repertuar Ewy Bandrowskiej-Turskiej charakteryzował się dużą wszechstronnością – obejmował zarówno muzykę dawną, jak i współczesną (była pierwszą wykonawczynią wielu utworów Karola Szymanowskiego, w tym przede wszystkim Pieśni księżniczki z baśni op. 31 w wersji na głos i orkiestrę, dla niej Tadeusz Kassern napisał Koncert na głos i orkiestrę op. 8, Reinhold Glier Koncert na sopran koloraturowy i orkiestrę f-moll op. 82, Aleksandr Arutunian Koncert na sopran koloraturowy). Artystka zasłynęła jednak przede wszystkim jako odtwórczyni partii lirycznym w operach Julesa Masseneta (Manon i Werther), Georgesa Bizeta (Poławiacze pereł), Giacomo Pucciniego (Cyganeria), Giuseppe Verdiego (Traviata). Sięgała również po partie typowo koloraturowe (Uprowadzenie z Seraju Wolfganga Amadeusa Mozarta, Cyrulik sewilski Gioacchino Rossiniego, Łucja z Lammermooru Gaetano Donizettiego, Lakmé Léo Delibesa) oraz dramatyczne (Hrabina Stanisława Moniuszki, Ijola Piotra Rytla, Lohengrin i Tannhäuser Richarda Wagnera). W 1930, na zaproszenie Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków, koncertowała w Paryżu z repertuarem pieśniarskim, wykonując głównie pieśni współczesnych kompozytorów polskich (Karola Szymanowskiego, Antoniego Szałowskiego, Jana Maklakiewicza) i francuskich (Maurice Ravel i Albert Roussel akompaniowali jej przy wykonywaniu swoich utworów). Ponadto występowała m.in. w Bratysławie, Sztokholmie, Kopenhadze, Hamburgu, Sofii, Leningradzie, Odessie, Moskwie, Paryżu (Opéra Comique), Nicei, Brukseli, Ostendzie, Nowym Jorku, Chicago i Cleveland.
Po II wojnie światowej nadal występowała na scenach i estradach w kraju, a także za granicą – w Niemczech (z orkiestrą Filharmonii Berlińskiej), Anglii, szczególnie jednak owacyjnie przyjmowana była w Związku Radzieckim. Karierę sceniczną zakończyła we wrześniu 1961 kreując tytułową rolę w Hrabinie Moniuszki w Teatrze Wielkim w Warszawie.
Ewa Bandrowska-Turska prowadziła jednocześnie działalność pedagogiczną – w latach 1945-49 była profesorem w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, a od 1949 do 1951 w Wyższej Szkole Operowej w Poznaniu.
W 1952 została laureatką Nagrody Państwowej I stopnia.
Nagrania Ewy Bandrowskiej-Turskiej pochodzą z dwóch różnych okresów. W latach 30-tych nagrała dla firmy Odeon arie z oper Moniuszki (Hrabina), Rossiniego (Cyrulik sewilski), Donizettiego (Linda z Chamonix), Verdiego (Traviata), Pucciniego (Madama Butterfly), piosenkę Catona z opery Casanova Ludomira Różyckiego, pieśń Roksany z Króla Rogera Szymanowskiego oraz szereg pieśni, m.in. Stanisława Moniuszki i Witolda Friemanna. W latach 50-tych przez wytwórnie rosyjskie wydane zostały płyty z ariami z Fausta i Madama Butterfly. Pod koniec lat 60-tych Polskie Nagrania opublikowały kilka archiwalnych nagrań radiowych artystki.

aktualizacja: luty 2008