Polmic - FB

omówienia utworów (P)

A B C D E F G H J K L Ł M N O P R S T U W Z Ż


Penderecki Krzysztof

Jutrznia. Złożenie Chrystusa do grobu


PWM, Kraków 1977, s. 75 (partytura)
Jutrznia Krzysztofa Pendereckiego składa się z dwóch oddzielnie skomponowanych części: „Złożenia Chrystusa do grobu” i „Zmartwychwstania”. Wraz z Pasją tworzą one tryptyk, którego tematem są wydarzenia Triduum Paschalnego. Jutrznia powstała z inspiracji prawosławną liturgią Wielkiej Soboty, która koncentruje się na opłakiwaniu śmierci Chrystusa, oraz Jutrzni Paschalnej, nabożeństwa odprawianego w poranek Wielkanocny, dla uczczenia Zmartwychwstania Pana Jezusa. Tekst w języku starocerkiewnym zaczerpnął kompozytor z liturgii, jednak związek Jutrzni z liturgicznym autentykiem jest znacznie luźniejszy, niż było to w przypadku Pasji.
„Złożenie Chrystusa do grobu” powstało - podobnie jak Pasja - na zamówienie radia Westdeutscher Rundfunk w roku 1970. Prawykonanie odbyło się 8 kwietnia w gotyckiej katedrze w Altenbergu koło Kolonii, dyrygował Andrzej Markowski. Soliści pochodzili z różnych krajów (Stefania Woytowicz, Krystyna Szczepańska, Louis Devos, Bernard Ładysz i Boris Carmeli), chóry i orkiestra były niemieckie. Pierwsze wykonanie polskie odbyło się w kościele św. Katarzyny w Krakowie 26 czerwca 1971 roku. Kompozytor zadedykował utwór słynnemu dyrygentowi amerykańskiemu Eugene’owi Ormandy’emu. „Złożenie Chrystusa do grobu” przeznaczone jest na trzy głosy męskie - tenor, bas i basso profondo, które odpowiadają funkcjom kapłana, diakona i lektora oraz dwa głosy kobiece - sopran i mezzosopran, mające jedynie muzyczne znaczenie. Ponadto śpiewają dwa chóry i gra wielka orkiestra symfoniczna. Czas trwania zapisany w partyturze wynosi około 50 minut.
Po wykonaniu „Złożenia Chrystusa do grobu” dyrekcja Westdeutsche Rundfunk zamówiła u Krzysztofa Pendereckiego drugą część Jutrzni i wyznaczyła datę prawykonania na maj 1971 roku. Partytura „Zmartwychwstania” była gotowa 1 maja! Do prawykonania doszło 28 maja w katedrze w Münster, w której pięć lat wcześniej była wykonywana Pasja. „Zmartwychwstanie” było na koncercie poprzedzone gotowym już od roku „Złożeniem Chrystusa do grobu” i odtąd obie części Jutrzni wykonywano zawsze razem. W Münster śpiewali ci sami soliści, co przed rokiem, ponadto chóry rozgłośni radiowych z Kolonii i Hamburga, grała orkiestra Westdeutdsche Eundfunk, dyrygował Andrzej Markowski. Polskie prawykonanie kompletnej Jutrzni odbyło się 16 września w Krakowie pod dyrekcją Jerzego Katlewicza.
Obie części Jutrzni, podobnie jak Pasja, wzbudziły wiele emocji. Publiczność przyjmowała je owacyjnie, opinia profesjonalistów była podzielona. Pisano o ostatecznym zerwaniu Pendereckiego z awangardą, o konformizmie kompozytora i jego schlebianiu słuchaczom dla osiągnięcia łatwego powodzenia. Wielu krytyków widziało w Jutrzni kolejny wielki utwór wybitnego kompozytora. Krzysztof Penderecki szedł w każdym razie od sukcesu do sukcesu.