Melcer-Szczawiński Henryk Melcer-Szczawiński Henryk, pianista, kompozytor, pedagog i dyrygent; ur. 25 lipca 1869, Marcelin koło Warszawy; zm. 18 kwietnia 1928, Warszawa. Naukę gry na fortepianie rozpoczął pod kierunkiem babki, Józefy z Klemczyńskich oraz ojca, Karola – skrzypka, dyrygenta, pedagoga i kompozytora. Publicznie wystąpił po raz pierwszy w wieku 8 lat. W latach 1879-87 uczył się w Męskim Gimnazjum Klasycznym w Kaliszu, które ukończył ze złotym medalem. W 1887 rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim (matematyka), w 1888 zaś w Instytucie Muzycznym w Warszawie – w klasie fortepianu Rudolfa Strobla i kompozycję u Zygmunta Noskowskiego. Od 1889 do 1892 koncertował jako solista i akompaniator w wielu miastach Polski. W 1890 odbył tournée artystyczne po Rosji z amerykańską śpiewaczką Ludwiką Nikitą Nicholson. W 1891, w ramach stypendium zagranicznego, wyjechał do Wiednia i do 1895 kontynuował naukę gry na fortepianie pod kierunkiem Teodora Leszetyckiego.W 1895 na Konkursie Kompozytorskim i Pianistycznym im. Antona Rubinsteina w Berlinie zdobył jedyną, przewidzianą regulaminem konkursu kompozytorskiego nagrodę za Koncert fortepianowy nr 1 e-moll, Trio fortepianowe g-moll i dwa utwory z Trois morceaux caractéristiques B-dur, a także III nagrodę na konkursie pianistycznym. Od 1895 do 1896 był profesorem klasy fortepianu w Konserwatorium w Helsinkach. Jednocześnie koncertował w Warszawie, Lwowie i Berlinie oraz odbył kolejne tournée po Rosji. W 1897 objął klasę fortepianu w Konserwatorium we Lwowie. W 1898 zdobył I nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Ignacego Jana Paderewskiego w Lipsku za Koncert fortepianowy nr 2 (ex aequo z Koncertem skrzypcowym d-moll op. 11 Emila Młynarskiego). W tym samym roku, po śmierci Rudolfa Schwartza, kandydował na stanowisko dyrektora Galicyjskiego Towarzystwa Muzycznego, ale pomimo zwycięstwa zrezygnował z niego, opuścił Lwów i wyjechał do Wiednia. W latach 1899-1902 stał na czele Łódzkiego Towarzystwa Muzycznego. Dzięki jego inicjatywom i zaangażowaniu, życie koncertowe miasta wyraźnie ożywiło się. W 1900 i 1901 występował w kraju (Warszawa, Kraków, Łódź) i za granicą (Berlin, Lipsk, Drezno, Wiedeń, Budapeszt). 4 lipca 1902, na własną prośbę (by podkreślić swoją polskość) został adoptowany przez ciotkę żony – Jakubinę ze Szczawińskich Grzybowską. W latach 1902-03 ponownie przebywał we Lwowie, gdzie był nauczycielem i dyrektorem szkoły muzycznej Heleny Ottawowej oraz drugim dyrygentem nowo powstałej Filharmonii Lwowskiej. W 1903 objął posadę profesora fortepianu w Konservatorium der Gesellschaft der Musikfreunde w Wiedniu. W 1904 w Warszawie na konkursie kompozytorskim na operę do libretta opartego na treści poematu Antoniego Malczewskiego Maria zdobył II nagrodę. Jesienią 1907 wraz z rodziną powrócił do kraju i zamieszkał na stałe w Warszawie. Rok później został dyrektorem artystycznym Filharmonii Warszawskiej i sprawował tę funkcję przez jeden sezon. Pozostał jednak w Filharmonii na stanowisku kierownika wieczorów muzyki kameralnej i oratoryjnej. Nie zaniedbywał przy tym własnego warsztatu pianistycznego – doskonalił technikę, stale poszerzał repertuar (w tym także o utwory kompozytorów współczesnych), koncertował w Polsce i za granicą jako solista i kameralista. Od października 1915 do marca 1916 był kierownikiem artystycznym i dyrygentem Opery Warszawskiej. Ustąpił ze stanowiska z powodu konfliktu z zespołem (był bowiem przeciwny wystawianiu oper niemieckich w Warszawie zajętej przez wojska niemieckie). Nadal koncertował, a oprócz występowania w ramach tradycyjnych koncertów postanowił pełniej prezentować utwory muzyczne za pomocą słownych komentarzy. Koncerty takie odbyły się w Warszawie oraz Łodzi (Melcer wykonywał wszystkie sonaty Ludwiga van Beethovena, omawiając jednocześnie ich formę) i cieszyły się ogromnym powodzeniem. W 1917 zainicjował założenie i stanął na czele Polskiego Klubu Artystycznego – forum jednoczącego niemal wszystkie dziedziny sztuki. W ramach jego odbywały się wieczory kameralne, podczas których wykonywana była zarówno muzyka dawna, jak i współczesna, malarze i rzeźbiarze organizowali wystawy swoich prac oraz wykłady, literaci urządzali wieczory recytatorskie, autorskie i odczyty. Jesienią tego samego roku objął klasę fortepianu w Liceum Muzycznym w Łodzi, założonym przez Helenę Kijeńską-Dobkiewiczównę. Otrzymał także posadę profesora fortepianu w Konserwatorium Warszawskim, gdzie w styczniu 1922 został powołany jednocześnie na stanowisko dyrektora (po Emilu Młynarskim). W uczelni wprowadził nowe programy nauczania, zorganizował chór i orkiestrę szkolną, ożywił działalność koncertową szkoły i pracę klas operowych. W grudniu 1926 zrezygnował z funkcji dyrektora w proteście przeciw nieuzasadnionemu, jego zdaniem, pogwałceniu autonomii uczelni przez zarządzenie jej wizytacji ze strony Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Nie rozstał się jednak z uczelnią – pozostał profesorem klasy fortepianu. W 1927 był jurorem I Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Z powodu rozwijającej się choroby serca coraz rzadziej koncertował i dyrygował. Zmarł nagle w Konserwatorium podczas prowadzenia lekcji. WAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE: Kanon na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1890) Kanony na fortepian (1890) Canzona na sopran i alt z towarzyszeniem fortepianu (1890) Koncert fortepianowy nr 1 e-moll (1893-94) Trio fortepianowe g-moll (1894) Trois morceaux caractéristiques B-dur na fortepian (1894) Pani Twardowska, ballada na tenor, chór mieszany i orkiestrę (1895) Koncert fortepianowy nr 2 c-moll (1897-98) Etiuda D-dur na fortepian (ok. 1898) Cztery nastrojowe obrazy w formie symfonii c-moll na orkiestrę (ok. 1898) Morceau fantastique na fortepian (1898) Variations sur un thème de St. Moniuszko „Le cosaque” na fortepian (ok. 1900) Maria, opera w 3 aktach, libretto Gustaw Stefan Szczawiński według poematu Antoniego Malczewskiego (ok. 1902) Quasi mazurka (na temat W.M.S) na fortepian (1903) Preludium na fortepian (1904) Nokturn na fortepian (1904) Trois pensées musicales na fortepian (ok. 1904-05) Fuga czterogłosowa cis-moll na fortepian (ok. 1904-05) Valse à la Chopin na fortepian (ok. 1904-05) Pieśń tęsknoty na głos i fortepian (ok. 1905) Siostry na głos i fortepian (ok. 1905) Opłyń mnie, ciemny lesie na głos i fortepian (ok. 1905) Fünf Gesänge zu den Richard Dehmels Gedichten... na głos i fortepian (ok. 1906-07) Sonata G-dur na skrzypce i fortepian (1907) Kaliszowi, pieśń na 4-głosowy chór męski (1908) Marsz generalski B-dur na orkiestrę dętą (ok. 1920) Wariacje na temat ludowy na fortepian (ok. 1925) |
|
|
|