archiwum

Rok 2008 obchodzony był w Polsce jako Rok Zbigniewa Herberta, ustanowiony przez Sejm w 10. rocznicę śmierci poety. Z tej okazji także w środowisku muzycznym odbywały się liczne imprezy, m.in. Festiwal Zbigniewa Herberta „Muzyka Słów” (Gdynia i Gdańsk, 2-3 sierpnia 2008), czy nadzwyczajny koncert Jedwab Duszy Zbigniewa Herberta, pod Honorowym Patronatem Katarzyny Herbertowej (Warszawa, 23 listopada 2008). Z okazji Roku Zbigniewa Herberta Fundacja Kultury Bałtyckiej PROBALTICA i Związek Kompozytorów Polskich ogłosiła także konkurs kompozytorski.

Ubiegły rok był także rokiem jubileuszu 75-lecia dwu najwybitniejszych kompozytorów polskich ostatnich lat – Krzysztofa Pendereckiego (23 listopada) i Henryka Mikołaja Góreckiego (6 grudnia). Ich urodziny świętowane były w wielu ośrodkach w kraju i za granicą. W Polsce z okazji urodzin Pendereckiego odbył się m.in. w Warszawie Festiwal Jego imienia (20–23 listopada), którego wydarzeniem było światowe prawykonanie III Kwartetu smyczkowego w wykonaniu Shangai Quartet (21 listopada), Akademia Muzyczna w Gdańsku przyznała mu tytuł doktora honoris causa (6 listopada), Akademia Muzyczna w Krakowie zorganizowała szereg koncertów, konferencji, wykładów, kursów mistrzowskich oraz I Międzynarodowy Konkurs Wiolonczelowy im. K. Pendereckiego (14-20 grudnia), a przedstawienie Diabły z Loudun zainaugurowało działalność nowego gmachu Opery Krakowskiej (13 grudnia). Z okazji urodzin Henryka Mikołaja Góreckiego odbył się natomiast Festiwal Kompozytorów Polskich w Bielsku-Białej (2-4 października). Obu Jubilatom poświęcone zostały edycje Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Kameralnej "Kwartet Śląski i jego goście" (23 listopada – 6 grudnia) oraz organizowany przez Narodową Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach Festiwal GÓRECKI ● PENDERECKI – w 75. rocznicę urodzin (28 listopada - 9 grudnia 2008), będący największym wydarzeniem artystycznym uświetniającym obchody jubileuszowe kompozytorów: podczas 6 koncertów wykonane zostały utwory reprezentujące wszystkie okresy ich twórczej drogi – od czasów awangardy po dzieła najnowsze.

Warto także pamiętać o jubileuszach innych znanych artystów, którzy obchodzili w ubiegłym roku swoje „okrągłe” rocznice, m.in. Andrzeja Hundziaka (80-lecie urodzin), Adama Walacińskiego (80-lecie urodzin), Zbigniewa Bujarskiego (75-lecie urodzin), Krzysztofa Meyera (65-lecie urodzin), Mariana Borkowskiego (75-lecie urodzin), Zygmunta Krauzego (70-lecie urodzin), Henryka Melcera (80 rocznica śmierci), Stanisława Wisłockiego (10 rocznica śmierci), Tadeusza Paciorkiewicza (10 rocznica śmierci), Henryka Czyża (5 rocznica śmierci), a także Zbigniewa Rudzińskiego (35-leciea pracy pedagogicznej) i Elżbiety Towarnickiej (podwójny jubileusz - 30-lecie pracy artystycznej oraz 25 lat od czasu nagrania pierwszej ścieżki dźwiękowej do filmu). W licznych ośrodkach obchodzone również były uroczystości w 10 rocznicę śmierci Romana Maciejewskiego; wielokrotnie wykonane zostało jego najwybitniejsze dzieło - Requiem (m.in.5 kwietnia 2008 w Lesznie, w kościele przycmentarnym, w pobliżu grobu kompozytora, w Poznaniu podczas inauguracji „Poznańskiej Wiosny Muzycznej”, w Częstochowie w finale festiwalu „Gaude Mater”, w Bydgoszczy, Krakowie, Rzeszowie, Warszawie i Łodzi), odbyły się konferencje naukowe jego pamięci (w Poznaniu i w Warszawie), a w Lesznie – Festiwal Jego imienia (2-5 kwietnia).

Rok 2008 przyniósł jak zawsze wiele prawykonań nowych polskich kompozycji. Dnia 16 stycznia 2008 roku w siedzibie Ambasady RP w Londynie odbyła się światowa premiera nowego utworu Bogusława Schaeffera - Fur Elise. Dwa dni później na Scenie Kameralnej Teatru Wielkiego w Warszawie byliśmy świadkami prapremiery opery dla dzieci pt. Magiczny Doremik Marty Ptaszyńskiej do libretta kompozytorki wg powieści Gelsomino w Kraju Kłamczuchów Gianniego Rodariego w przekładzie Hanny Ożogowskiej. Dnia 31 stycznia 2008 roku w Warszawie odbyło się europejskie prawykonanie pełnej wersji VIII Symfonii "Lieder der Vergänglichkeit" (Pieśni przemijania) Krzysztofa Pendereckiego. Dnia 3 lutego 2008 roku w Warszawskiej Operze Kameralnej miała miejsce prapremiera dramatu Zbrodnia i kara w IX Scenach z Prologiem i Epilogiem według Dostojewskiego, z muzyką Bernadetty Matuszczak, a kilka dni później - 15 lutego 2008 roku w ramach 26. Festiwalu Polskiej Muzyki Współczesnej „Musica Polonica Nova” w Operze Wrocławskiej - premiera opery Kolonia Karna Joanny Bruzdowicz. Marzec przyniósł prawykonania Concertino for piano and brass Pawła Łukaszewskiego (9 marca 2008, Kraków) oraz Athos concerto na harfę i orkiestrę kameralną Mikołaja Hertla (14 marca 2008, Lublin), a na „Poznańskiej Wiośnie Muzycznej” (6-13 kwietnia) usłyszeliśmy nowe utwory Dariusza Przybylskiego, Mirosława Bukowskiego, Zbigniewa Bujarskiego, Grażyny Pstrokońskiej-Nawratil i Artura Kroschela. W maju po raz pierwszy zabrzmiała nowa kompozycja Jerzego Maksymiuka … jeno lotom nie wzbraniaj … (16 maja, Gdańsk), a dnia 9 października w Dreznie - Trajektorie na orkiestrę symfoniczną Dagmary Jack. Podczas XVII Górnośląskiego Festiwalu Sztuki Kameralnej "Ars Cameralis Silesiae Superioris" odbyły się dwa prawykonania nowych kompozycji - Called Back Aleksandra Lasonia (23 listopada) i polska premiera Veni Creator Wojciecha Kilara (28 listopada), natomiast na Festiwalu Muzyki Polskiej w Krakowie - prawykonanie Te Deum Wojciecha Kilara (9 listopada) i pierwsza krakowska prezentacja Pasji Pawła Mykietyna. Sześć polskich nowych kompozycji autorstwa Alicji Gronau, Pawła Łukaszewskiego, Andrzeja Dziadka, Aleksandra Kościówa, Artura Cieślakai Bronisława Kazimierza Przybylskiego miało swoje premiery podczas Laboratorium Muzyki Współczesnej w Białymstoku (21-24 listopada).

Osobną rangę wydarzenia roku 2008 wśród prawykonań miała światowa premiera utworu sygnowanego nazwiskiem Mozarta - arii na sopran i klarnet koncertujący Jesu Dulcis Memoria (6 grudnia, Częstochowa). Odnalezioną w archiwum jasnogórskiego klasztoru partyturę zagrał Morphing Vienna Chamber Orchestra pod kierownictwem Tomasza Wabnica. Warto dodać, że w zbiorach Jasnej Góry odnaleziono 18 partytur sygnowanych nazwiskiem Mozarta. Jako pierwsza współczesnego wykonania doczekała się aria Jesu Dulcis Memoria, której prawykonanie odbyło się w ramach festiwalu Gaude Mater.

Największe festiwale muzyczne w Polsce w roku 2008, oprócz wspomnianych prawykonań, przyniosły nam także wiele innych, niezapomnianych wrażeń. 26 Festiwal Polskiej Muzyki Współczesnej „Musica Polonica Nova” we Wrocławiu (15-22 lutego) zaprezentował dzieła najwyższej rangi, m.in. operę Joanny Bruzdowicz, dramat muzyczny Tadeusza Bairda i balet Rafała Augustyna. Dwunasta edycja Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena (9-22 marca) w 2008 roku odbyła się pod hasłem Beethoven i jego Wiedeń, a jej koncerty miały miejsce aż w pięciu miastach: Warszawie, Gdańsku, Krakowie, Łodzi i Białymstoku. XV Bydgoski Festiwal Operowy (26 kwietnia – 11 maja) zainaugurowała premiera przedstawienia opery Jaś i Małgosia Engelberta Humperdincka, a podczas odbywającego się w tym samym czasie festiwalu „Gaude Mater” w Częstochowie (1-6 maja) odbyły się uroczyste koncerty jubileuszowe Henryka Mikołaja Góreckiego, Krzysztofa Pendereckiego i Romana Maciejewskiego oraz Koncert Prawykonań Sakralnych. W dniach 9-20 maja miała miejsce dwudziesta, jubileuszowa edycja Międzynarodowych Dni Muzyki Kompozytorów Krakowskich, a miesiąc później w dniach 18 – 22 czerwca w Warszawie - Festiwal Witolda Lutosławskiego – Łańcuch V. Koniec sierpnia obfitował w wydarzenia o randze ogólnoświatowej: od 10 do 17 sierpnia we Wrocławiu trwał III Światowy Festiwal Kontrabasowy, a w dniach 15-31 sierpnia w Warszawie - Miedzynarodowy Festiwal Muzyczny „Chopin i Jego Europa” zatytułowany Od Pogorelicia do Czajkowskiego, który gościł tak znanych pianistów z zagranicy, jak Ivo Pogorelić, Grigorij Sokołow, Olli Mustonen, Francois-Frédéric Guy, Aleksiej Lubimow, Nikolai Demidenko, Dina Yoffe, Markus Groh, Kristian Bezuidenhout, Philippe Giusiano, Kevin Kenner i Dang Thai Son. Wrzesień jak zawsze należał przede wszystkim do organizatorów trzech festiwali - „Wratislavia Cantans” (4-14 września), „Sacrum Profanum” (14-18 września) i „Warszawska Jesień” (19-27 września). Ten ostatni poświęcony został w dużej mierze muzyce kompozytorów z Hiszpanii, Portugalii i Ameryki Łacińskiej, chociaż obfitował też w tak znaczące wydarzenia, jak wykonania monumentalnych dzieł Karlheinza Stockhausena (w hali Torwaru - Cosmic Pulses, Michaels Reise z opery Donnerstag, w dawnym Koneserze - Hymnen w wersji z orkiestrą), światowe prawykonania utworów specjalnie zamówionych przez festiwal (m.in. Pawła Szymańskiego). W tym samym czasie wrocławianie mogli uczestniczyć w pierwszej edycji Festiwalu Opery Współczesnej (16-21 września), który zaprezentował 9 spektakli operowych i baletowych, a także warsztaty kompozytorskie i spotkania z twórcami – Zbigniewem Rudzińskim, Rafałem Augustynem, Joanną Bruzdowicz, Tomaszem Praszczałkiem i Mariuszem Trelińskim. Początek października znów zdominowały kolejne festiwale - XI Festiwal Muzyczny Polskiego Radia pod hasłem Emigranci (1-5 października), wspomniany XIII Festiwal Kompozytorów Polskich w Bielsku-Białej poświęcony Janowi Ignacemu Paderewskiemu oraz jubileuszowi 75-lecia Henryka Mikołaja Góreckiego (2-4 października) oraz pierwsza edycja Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego im. Artura Rubinsteina w Łodzi (10-18 października). Z kolei Festiwal Muzyki Polskiej w Krakowie (9-16 listopada) gościł m.in. legendarną orkiestrę The London Sinfonietta. Koniec roku 2008 był czasem zintensyfikowanych uroczystości wspomnianego podwójnego jubileuszu Henryka Mikołaja Góreckiego i Krzysztofa Pendereckiego.

Podczas konkursów wykonawczych za granicą polscy artyści zdobywali w ubiegłym roku najwyższe laury, m.in. Łukasz Trepczyński II nagrodę Konkursu Chopinowskiego w Mariańskich Łaźniach, kwartet "Apollon Musagete" (Paweł Zalejski – skrzypce, Bartosz Zachlod – skrzypce, Piotr Szumiel – altówka, Piotr Skweres - wiolonczela) otrzymał pierwszą nagrodę w kategorii kwartet smyczkowy na 57 Międzynarodowym Konkursie ARD w Monachium, a Łukasz Długosz został laureatem II nagrody podczas VIII Międzynarodowego Konkursu Fletowego im. Jean-Pierre Rampala w Paryżu. Za indywidualność muzyczną uznany został natomiast klarnecista Julien Hervé z Francji (Grand Prix Międzynarodowego Konkursu Indywidualności Muzycznych im. Aleksandra Tansmana w Łodzi). Z kolei na znanych, cyklicznych konkursach kompozytorskich w Polsce w 2008 roku triumfowali: Zofia Dowgiałło i Łukasz Godyla (I nagroda ex aequo Konkursu im. Bairda 2007), Elia Marios Joannou z Cypru (zwycięzca XI Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. Kazimierza Serockiego) i Juan de Dios Magdaleno z Meksyku (Lutosławski Award 2008). Środowisko kompozytorskie reprezentowane przez Związek Kompozytorów Polskich przyznało natomiast swoje Nagrody Honorowe „w dziele promocji polskiej muzyki współczesnej” Marianowi Borkowskiemu, Andrzejowi Dziadkowi, Stanisławowi Moryto i Bronisławowi Kazimierzowi Przybylskiemu, a Doroczne Nagrody Związku Kompozytorów Polskich na rok 2008 - Małgorzacie Gąsiorowskiej („za wieloletnie zaangażowanie w promocję polskiej muzyki współczesnej i za prace badawcze, a w szczególności za książkę Grażyna Bacewicz”) oraz Tadeuszowi Wieleckiemu („za wybitne osiągnięcia kompozytorskie i za wieloletnią popularyzację nowej muzyki”).

Wśród publikacji muzycznych, które ukazały się w 2008 roku, na szczególną uwagę zasługują m.in. książka Lwowskie geny osobowości twórczej. Rozmowy z Krystyną Moszumańską-Nazar przeprowadziła Małgorzata Woźna-Stankiewicz, Zapiski Witolda Lutosławskiego (w opracowaniu Zbigniewa Skowrona), Rzeki płyną różnymi korytami. Rozmowy z Adamem Walacińskim, największy na świecie przewodnik operowy Tysiąc i jedna opera autorstwa Piotra Kamińskiego, Wspomnienia ks. Hieronima Feichta, czy też trzytomowa praca autorstwa Teresy Chylińskiej - Karol Szymanowski i jego epoka.

W dziedzinie fonografii jak co roku przyznane zostały Fryderyki 2008. W dziedzinie muzyki poważnej najwięcej, bo aż dwa odebrał Rafał Blechacz za płytę Chopin – Preludia - w kategorii "Album Roku - Muzyka Solowa" oraz za "Najwybitniejsze Nagranie Muzyki Polskiej". W kategorii "Album Roku - Muzyka Chóralna i Oratoryjna" nagrodzono płytę Musica Sacromontana - Józef Zeidler, „Muzyka Dawna i Barokowa” - płytę Jasnogórska Muzyka Dawna Vol. 14 / Ciemne jutrznie, a "Muzyka Symfoniczna i Koncertująca" - płytę - Polish Spirit. Mieczysław Karłowicz, Emil Młynarski. W pozostałych kategoriach triumfowała muzyka współczesna. Emilia Sitarz i Bartłomiej Wąsik czyli Lutosławski Piano Duo odebrali statuetkę za płytę pod tym samym tytułem w kategorii „Muzyka Kameralna”. Za „Album Roku w dziedzinie Muzyki Współczesnej” uznano Sacred Music Pawła Łukaszewskiego. Płyta Karol Szymanowski - Songs. Ops 31 & 49 wyróżniona została aż dwiema statuetkami - w kategorii "Recital Wokalny, Opera, Operetka, Balet", a wykonawczyni pieśni Anna Mikołajczyk w kategorii "Fonograficzny Debiut Roku". Za najlepszego kompozytora muzyki poważnej uznano Pawła Szymańskiego, natomiast Złotym Fryderykiem, przyznawanym za całokształt twórczości, uhonorowano – obok kompozytora i saksofonisty jazzowego, Jerzego Dudusia Matuszkiewicza - dyrektor Opery Wrocławskiej - Ewę Michnik.

Rok 2008 przyniósł również smutne rozstania. Dnia 1 marca zmarł Karol Anbild, 27 września po długiej chorobie zmarła Krystyna Moszumańska-Nazar, 20 października zmarł Krzysztof Zaleski, dyrektor i redaktor naczelny Programu II Polskiego Radia, w dniu 6 grudnia zmarł nagle na zawał serca Piotr Janowski, dzień później zmarł Jerzy Jasieński, a 18 grudnia - Joachim Olkuśnik.

Dla Polskiego Centrum Informacji Muzycznej rok 2008 ważny był z wielu powodów, przede wszystkim jednak w związku z uruchomieniem nowej wersji naszego internetowego serwisu www.polmic.pl.