kompozytorzy (M)

Bernadetta Matuszczak,

kompozytorka; ur. 10 marca 1931, Toruń; zm. 3 września 2021, Toruń. Pochodziła z rodziny o muzycznych zamiłowaniach. Po ukończeniu Średniej Szkoły Muzycznej w Toruniu rozpoczęła studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu: teorii muzyki pod kierunkiem Zygmunta Sitowskiego, gry na fortepianie w klasie Ireny Kurpisz-Stefanowej i kompozycji u Tadeusza Szeligowskiego. Po uzyskaniu w 1958 dyplomu z odznaczeniem na Wydziale Teorii Muzyki przerwała naukę na pozostałych kierunkach i podjęła pracę na uczelni na stanowisku asystenta w katedrze Zygmunta Sitkowskiego. Od 1960 kontynuowała studia kompozytorskie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie pod kierunkiem Tadeusza Szeligowskiego, a po jego śmierci – w klasie Kazimierza Sikorskiego. Dyplom z kompozycji otrzymała w 1964. Cztery lata później, w 1968, jako stypendystka Rządu Francuskiego wyjechała do Paryża, gdzie uzupełniała wykształcenie z zakresu kompozycji pod kierunkiem Nadii Boulanger.

Bernadetta Matuszczak była laureatką wielu nagród za twórczość kompozytorską; m.in. w 1965 otrzymała nagrodę na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich, w 1966 za Septem tubae uzyskała II nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Grzegorza Fitelberga, a w 1967 jej Musica da camera per 3 flauti, 4 timpani e 5 tom-toms (1967) zdobyła nagrodę na Konkursie Jeunesses Musicales. Dwukrotnie została uhonorowana Prix Italia za opery-oratoria radiowe – w 1973 za Humanae voces (1970-71) i w 1979 za Apokalypsis według św. Jana (1976-77).

Działała w Warszawie i Toruniu. Komponowała głównie utwory sceniczne i wokalno-instrumentalne. Artystka otrzymywała rozmaite zamówienia kompozytorskie od różnych instytucji w Polsce, wśród których najważniejsze okazały się utwory dla Warszawskiej Opery Kameralnej. W tej sferze koncentrowała się na gatunku monodramu operowego.

Jej kompozycje były wielokrotnie wykonywane w kraju i za granicą, m.in. Septem tubae na chór mieszany, organy i orkiestrę symfoniczną (1966) na festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (ISCM) – „43 Weltmusikfest 1969” – w Hamburgu, opera Julia i Romeo (1967) podczas Internationale Maifestspiele w Wiesbaden w 1972, a monodram operowy Pamiętnik wariata (1976) na „Brighton Music Festival” w 1984. W 1983 roku w toruńskim Ratuszu Staromiejskim prawykonano jej utwór Canto Solenne na baryton, chór i orkiestrę, który Matuszczak napisała na uroczystości obchodów 750-lecia nadania Toruniowi praw miejskich. Podstawą utwory był oryginalny tekst XIII – wiecznego dokumentu, który stanowił o dalszych losach Torunia.

Była członkiem Związku Kompozytorów Polskich od 1965 roku.

W 2008 Bernadettę Matuszczak uhonorowano Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

aktualizacja: 2002, 2008 (mk), 2021 (wa)

kompozycje

Gitanjali na flet, sopran, dzwony i głos męski recytujący (1963)

Sans titr for piano (1963-68)

Dramat kameralny na baryton, baryton z taśmy, altowy głos recytujący, klarnet basowy, wiolonczelę, kontrabas i perkusję * (1965)

Septem tubae na chór mieszany, organy i orkiestrę symfoniczną * (1966)

Kwartet na 3 flety i klawesyn (1966)

Musica da camera per 3 flauti, 4 timpani e 5 tom-toms * (1967)

Julia i Romeo opera kameralna w 5 scenach według Williama Szekspira na solistów, pantomimę, głosy recytujące, chór i orkiestrę * (1967)

Musica da camera per 3 flauti, 4 timpani e 5 tom-toms (1967)

Invocazione per dieci voci, flato, contrabbasso, teorbano e gong (1968)

Poésie de chambre pour récitation (baryton), soprano (garson), clarinette basse, vibraphone, 2 cymbales et tam-tam (1968)

Per strumenti na orkiestrę smyczkową, klarnet basowy, trąbkę i perkusję (1969)

Canzone na sopran, sopran z taśmy, rożek angielski i perkusję (1969-70)

Humanae Voces opera-oratorium na głosy recytujące, sopran dramatyczny, chór i orkiestrę (1970-71)

Rilke-Lieder na baryton i orkiestrę * (1971)

Salmi na baryton, głos recytujący, harfę, kontrabas, perkusję i światło * (1972)

Misterium Heloizy opera w 7 scenach na solistów, chór i orkiestrę (1973-74)

Elegia o chłopcu polskim na sopran, altowy głos recytujący, 2 chóry żeńskie i orkiestrę * (1974-75)

Aforyzmy na flet solo * (1976)

Pamiętnik wariata monodram operowy według Mikołaja Gogola na aktora, baryton, pantomimę i orkiestrę kameralną (1976)

Apocalypsis oratorium na sopran, baryton, głosy recytujące, chór i orkiestrę * (1976-77)

Dziady Kowieńskie dramat Adama Mickiewicza na solistów, chór i orkiestrę (1978)

Canticum Canticorum na alt, baryton, chór i orkiestrę (1978-79)

Ossesioni Concertanti in quattro parti per percussione * (1980)

Quartetto in dodici parti na kwartet smyczkowy (1980)

Fraszki na chór męski a cappella (1980)

Prometeusz opera kameralna według Ajschylosa na solistów, chór i orkiestrę (1981-82)

Dwanaście preludiów na smyczki * (1982)

Wiersze dziecięce na chór żeński a cappella (1982)

Canti della vita e della morte na baryton, wiolonczelę i perkusję (1982-84)

Canto solenne na baryton, chór i orkiestrę (1983)

Momenti Musicali per flauto ed archi (1983)

Tryptyk Norwida na baryton, klarnet basowy i wiolonczelę * (1983)

Dźwiękowe zabawki na fortepian dla dzieci * (1984)

Aforyzmy na fortepian (1984)

Kolęda na alt z towarzyszeniem fortepianu (1984)

Pejzaże na mezzosopran i fortepian * (1984)

Improvvisatione per flauto solo (1984)

Miniatury baletowe na orkiestrę (1985)

Taniec polski na 2 wiolonczele (1986)

Notturno – Karol Szymanowski in memoriam in tres pertes per cello solo * (1987)

Canticum Polonum per archi (1987)

W nocy na Starym Rynku pantomima według Icchoka Lejba Pereca na głosy solowe, chór i orkiestrę symfoniczną (1988)

Dzikie łabędzie [wersja sceniczna], baśń baletowa według Hansa Christiana Andersena – muzyka elektroniczna (1988)

Fase per archi da camera (1989)

Hymnus in honorem Beatae Mariae Virginis de Monte Carmelo na alt lub kontratenor i pozytyw lub organy (1990)

Nie ma dachu nad głową na alt z towarzyszeniem fortepianu (1990)

Kołysanka niebieska na alt z towarzyszeniem gitary (1990)

Kolęda A. D. 1990 na alt z towarzyszeniem gitary (1990)

Dzikie łabędzie [wersja radiowa] suita baletowa na aktora i taśmę (1991)

Libera me... na baryton i taśmę (1991)

Pieśń żałobna Pamięci Ofiar Katynia na sopran i organy * (1991)

Sny dziecięce na fortepian * (1992)

Quo vadis dramat muzyczny według Henryka Sienkiewicza na solistów, chór i orkiestrę (1993-94)

Canto funebre per archi, in memoriam Wojciech Broniewski (1995)

Zbrodnia i kara dramat według Fiodora Dostojewskiego w 9 scenach z prologiem i epilogiem (2008)

literatura wybrana

Aneta Derkowska, Muzyka i słowo w twórczości Bernadetty Matuszczak, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2005

Widłak Elżbieta Matuszczak Bernadetta w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. “m”, PWM, Kraków 2000

Zwolska-Stęszewska Barbara Matuszczak Bernadetta w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 16, Macmillan Publishers Limited, London 2001