Marek Stachowski,
kompozytor i pedagog; ur. 21 marca 1936, Piekary Śląskie; zm. 3 grudnia 2004, Kraków. W latach 1963-68 studiował kompozycję pod kierunkiem Krzysztofa Pendereckiego oraz teorię muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, którą ukończył z wyróżnieniem.
Laureat wielu konkursów kompozytorskich, m.in. Międzynarodowego Konkursu Fundacji „Gaudeamus” (1968), Konkursu im. Artura Malawskiego (1968, I nagroda), Międzynarodowego Konkursu „Komitetu Solidarności” w Skopje (1969), Konkursu im. Karola Szymanowskiego (1974, I nagroda). Trzykrotnie został wyróżniony na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu: w 1974 – za utwór Neusis II na 2 zespoły wokalne, perkusję, wiolonczele i kontrabasy (1968), w 1979 – za utwór Divertimento na kameralną orkiestrę smyczkową (1978) oraz w 1990 – za III Kwartet smyczkowy (1988). W 1976 otrzymał Nagrodę Muzyczną Miasta Mönchengladbach, w 1979 – Nagrodę Miasta Krakowa, w 1981 – Nagrodę II stopnia Ministra Kultury i Sztuki, w 1984 – Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich, w 1989 – Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za twórczość dla dzieci, w 1990 – Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku, w 1996 – Nagrodę Wojewody Krakowskiego, w 1997 – Nagrodę Fundacji Ruth i Ray Robinson „Excellence in Teaching”, w 1999 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, w 2000 – Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki, w 2001 – Złoty Medal Ministra Obrony Narodowej „Za zasługi dla Obronności Kraju”.
Poza komponowaniem Marek Stachowski zajmował się pracą dydaktyczną. Od 1967 prowadził klasę kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie w latach 1993-99 oraz od 2002 pełnił również funkcję rektora. W 1981 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W 1975 wykładał kompozycję na Uniwersytecie w Yale, w 1978 – na letnich kursach w Durham, a od 1979 w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Prowadził także seminaria podczas Gaudeamus Music Week w 1979 i 1984 oraz kursy kompozytorskie w Rubin Academy of Music and Dance w Jerozolimie w 1987. W 1994 wygłosił cykl wykładów na uniwersytetach w Korei Południowej. Zasiadał w jury wielu międzynarodowych konkursów kompozytorskich i wykonawczych.
Strona internetowa o kompozytorze: www.marekstachowski.pl
twórczość
Droga twórcza Marka Stachowskiego obrazuje jak w pigułce koleje losu muzyki polskiej w II połowie XX wieku. W 1963 roku, w czasie studiów u Krzysztofa Pendereckiego Marek Stachowski pisze I Kwartet smyczkowy o klasycznej niemal formie i neoklasycznej stylistyce. W „dorosłej” muzyce polskiej czas neoklasycyzmu minął wprawdzie już dość dawno i od kilku lat niepodzielnie rządzi sonorystyczna awangarda, ale i w twórczości rozwijającego się szybko studenta jej charakterystycne cechy wkrótce się pojawią. Tak jest choćby w następnym utworze na kwartet smyczkowy, Musica per quarttto d’archi z 1965 roku, w którym odnaleźć można echa Trenu ofiarom Hiroszimy, Polymorphii i Fluorescencji Pendereckiego. Warto jednak zwrócić uwagę, że idea sonoryzmu nie przybiera u Stachowskiego nigdy ekstremalnej postaci. Nietypowe sposoby artykulacji czy śmiałe efekty brzmieniowe w postaci klasterów, szmerów i skomplikowanych wielodźwięków łagodzone są zazwyczaj mniej lub bardziej tradycyjnymi układami harmonicznymi. Nowe środki są przez kompozytora traktowane jako środki właśnie, a nie jako cel sam w sobie.
Kulminacją sonoryzmu Marka Stachowskiego jest z pewnością Poème sonore z roku 1975 roku, ale jest to zarazem ostatni utwór „okresu sonorystycznego” w jego twórczości. Właśnie w połowie lat siedemdziesiątych następuje w niej wyraźny odwrót od haseł awangardy. Powstałe w roku 1978 Divertimento jest niemal manifestem „nowego klasycyzmu”. Ale znów trzeba zwrócić uwagę, że postawa Marka Stachowskiego nie jest ekstremalna. Wiele z wypracowanych w okresie sonorystycznym środków kompozytor zachowuje, łącząc je z elementami neotonalności i klasycznej polifonii. Muzyka Stachowskiego nie traci przy tym swoich charakterystycznych rysów: cechuje ją przejrzystość konstrukcji, elegancja brzmieniowa i wyrazisty nastrój. O preferencjach stylistycznych Stachowskiego wiele mówią trzy utwory zdradzające zainteresowania kompozytora kulturą śródziemnomorską: Choreia na orkiestrę symfoniczną (1980), Madrigali dell’estate na głos i trio smyczkowe (1984) i Ody safickie na mezzosopran i wielką orkiestrę symfoniczną (1985). Wszystkie tworzą niezwykle subtelny nastrój.
Przeczytaj również
O twórczości Marka Stachowskiego:
Leszek Polony, Piękno i prawda (z folderu kompozytorskiego PWM)
kompozycje
literatura wybrana
