muzykolodzy (B)

muzykolog, aforysta, eseista i prozaik; ur. 5 czerwca 1946, Wrocław. W latach 1964–66 studiował prawo na Uniwersytecie Wrocławskim, a w latach 1966–71 muzykologię na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w 1972 obronił pracę magisterską „Ofiarom Hiroszimy — Tren” Krzysztofa Pendereckiego. Próba analizy jednego z aspektów utworu napisaną pod kierunkiem Zofii Lissy. W roku 2008 obronił w Akademii Muzycznej w Krakowie rozprawę doktorską Kadencja polska w utworach Fryderyka Chopina jako wyraz oddziaływania systemu akcentuacyjnego XIX-wiecznej polszczyzny na muzykę narodową przygotowaną pod kierunkiem prof. dra hab. Mieczysława Tomaszewskiego.

W 1972 współpracował ze Studiem Eksperymentalnym Polskiego Radia w Warszawie, pod koniec zaś tego roku podjął pracę w Polskim Wydawnictwie Muzycznym w Krakowie i jednocześnie studia w Wyższym Zawodowym Studium Edytorstwa Muzycznego przy krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (w 1978 uzyskał tam dyplom). W latach 1974–2002 był zatrudniony w Wydawnictwie Naukowym PWN w Warszawie, gdzie prowadził — początkowo jako redaktor, potem jako tzw. redaktor samodzielny — dział muzyki w encyklopediach uniwersalnych. Wskutek zwolnień grupowych opuścił PWN; okres bezrobocia wykorzystał na zrobienie doktoratu. W latach 2008-2012 wchodził w skład redakcji dwutygodnika „Ruch Muzyczny", prowadził tam działy historii i teorii muzyki, recenzji książek muzycznych i pisał felietony Od redakcji. Działał też jako organista w stołecznych kościołach. W roku 2011 przeszedł w stan spoczynku.

Od 1979 należy do Związku Kompozytorów Polskich; pełnił tam funkcje: członka Sądu Koleżeńskiego (od 2005), a w Zarządzie Sekcji Muzykologów: zastępcy członka Zarządu (1991–93), wiceprzewodniczącego (1995–97) i skarbnika (2001–03). Był także (od 1975) członkiem Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek oraz oddziału NSZZ „Solidarność” przy PWN (od początku jego powstania). W 1998 założył z poetami: polonistą Markiem Czuku, prawnikiem Tadeuszem Lirą-Śliwą i chemikiem Januszem Mrzigodem efemeryczną grupę Kwartet Literacki.

Był i jest bezpartyjny.

Uczestniczył w kilkudziesięciu ogólnopolskich i międzynarodowych konferencjach muzykologicznych, a kilka z nich współorganizował (m.in. konferencje: Muzyka polska w okresie zaborów Warszawa 1997, Wokół kategorii narodowości, wielokulturowości i uniwersalizmu w muzyce polskiej Warszawa–Podkowa Leśna 2002).

Jest autorem kilku książek, a także kilkuset artykułów i recenzji opublikowanych m.in. w kwartalniku „Muzyka”, wydawnictwach Instytutu Sztuki PAN, zeszytach naukowych akademii muzycznych i uniwersytetów: w Krakowie, Gdańsku, Olsztynie, Wrocławiu i Warszawie. Napisał lub zredagował około 10 tysięcy haseł muzycznych i artykułów dla encyklopedii uniwersalnych i multimedialnych PWN, m.in. do ostatniej Wielkiej Encyklopedii PWN t. 1–31 wyd. 2001–2005 (w tym biogramy większości ówczesnych członków ZKP). Publikuje eseje, korespondencje, felietony i recenzje muzyczne w pismach: „Arcana”, Dysonanse”, „Nowe Państwo”, „Opcje”, „Ethos”, „Ruch Muzyczny”, „Solidarność”, „Sycyna”, „Topos”, „Twórczość”, „Tygiel Kultury” i in. W latach 1991–92 wygłaszał felietony w Programie II Polskiego Radia.

Wprowadził do języka muzykologii nowe lub zredefiniowane terminy, m.in.: figury migotliwe, klauzule sarmackie, kadencja neutralna, kadencja obojnacza, kadencja polska, musica sonabilis, musica scripta, dekompozycja, rekompozycja, triada trzech S w muzyce: symbole, sygnały, symptomy.

Jednocześnie zamieszczał własne aforyzmy w czasopismach: „Politechnik” (tamże debiut literacki w 1968), „Pomorze”, „Arcana”, „Obrzeża”, „Tygodnik Solidarność” (w latach 1998–99 rubryka Trzy po trzy w dodatku „Tysol”), tygodnik „Wprost” (rubryka Powiem wprost i kulturalnie w dodatku „Wprost i Kultura”, tzw. WIK), tygodnik „Przekrój” (w latach 2002–2012 rubryki: Z głowy... Krzysztofa Bilicy i Myślnik). Jego aforyzmy znalazły się w antologiach: 1001 aforyzmów polskich II (1997), Aforyzmy polskie (2001), Kuchnia polityczna (2001), Księga aforystyki polskiej XXI wieku (2002), Prawdziwki aforystyczne (2004), Księga aforyzmów (2005), Wielka księga myśli polskiej. Aforyzmy, przysłowia, sentencje (2005), Сделанo в Польше. Век XX (2009), Izmedu Ohrida i Buga / Између Охрида и Буга (2011), Antologia del premio internazionale per l’aforisma „Torino in Sintesi” (2012), Пољски пут. Антологија пољског афоризма (2019); a inne jego małe formy literackie (fraszki, limeryki, opowiadania) publikowane były m.in. w „Magazynie Literackim”, „Tyglu Kultury”, „Przekroju”, „Toposie”.

Zdobył kilka nagród w ogólnopolskich konkursach literackich: 1997 honorowe wyróżnienie za opowiadanie i zestaw aforyzmów w Ogólnopolskim Konkursie Literackim w Zgorzelcu; 1998 tamże I nagrodę za opowiadanie; wyróżnienie w konkursie aforystycznym w Turynie (2011); otrzymał Nagrodę im. Witolda Hulewicza „za wybitne osiągnięcia w dziedzinie chopinologii i leksykografii muzycznej” (2012), Nagrodę Fundacji MEAKULTURA „za wybitne osiągnięcia w dziedzinie krytyki muzycznej” (2016), wyróżnienie rozprawy Etiudy Chopina – w jego „jednym sposobie” w Konkursie Narodowego Centrum Kultury na najlepszą pracę w zakresie historii muzyki polskiej (2016), także wyróżnienie w wewnętrznym konkursie „Nowych Książek” za tytuł recenzji albumu o Lutosławskim Kompozytor na rufie, za pulpitem, przy zupie… W roku 2023 został lauteatem nagrody Komitetu Nauk o Sztuce PAN, przyznaną mu za książkę Etiudy Chopina w jego „jednym sposobie” z perspektywy dźwięków węzłowych i figur migotliwych, Kraków: Wydawnictwo Astraia, 2022.

aktualizacja: 2015 (ab), 2020, 2022 (wa), 2023 (Iz.)

literatura wybrana

publikacje