indeks osób (M)

Mika Bogumiła

Cytaty w muzyce polskiej XX wieku. Konteksty, fakty, interpretacje

Obszerna publikacja na temat cytatu w polskiej muzyce modernistycznej i współczesnej opiera się na wnikliwych analizach licznych utworów kompozytorów polskich różnych generacji awangardy, zarówno modernistycznej, postmodernistycznej, jak też tej formującej się obecnie. Obok nazwisk „klasyków” XX wieku: Andrzeja Panufnika, Romana Palestra, Henryka Mikołaja Góreckiego oraz badań antecedencji techniki zapożyczeń, tkwiących u źródeł inspiracji baletu Karola Szymanowskiego Harnasie w tradycyjnej muzyce góralskiej, autorka koncentruje uwagę na istotnych postaciach kompozytorów współczesnych, sięgając chronologicznie czasów współczesnych do Pawła Szymańskiego i Stanisława Krupowicza włącznie. Ich dotychczasowy dorobek analizuje w perspektywie zastosowanego w dziełach wspólnego idiomu - surkonwencjonalizmu. Bogumiła Mika ujmuje zagadnienie w szerokim kontekście historycznym, spoglądając na dzieje słynnych tematów z muzyki sakralnej średniowiecza (symboliczny hymn Bogurodzica, sekwencja Dies Irae) w perspektywie ich recepcji w muzyce XX wieku, a także na gruncie rozwoju muzyki polskiej wcześniejszych stuleci. Szczególną uwagę zwraca na uchwytność w dobieranym materiale źródłowym wysoce specyficznego idiomu polskiej szkoły kompozytorskiej.

Przedmiot swoich badań segreguje według różnorodnych klasyfikacji cytatu w samej muzyce, jak też w ujęciach intertekstualnych oraz w perspektywie metodologii badań literaturoznawczych (jak Ryszard Nycz, Michał Głowiński). W rozdziale poświęconym kontekstom, autorka dokonuje typologii pod względem zarówno bezpośrednich oraz wszelkiego rodzaju zapożyczeń, czy inspiracji pośrednich. Zalicza do nich aluzje, reminiscencje, techniki kolażu, quodlibet, medley, proponując także nowe kategorie formalne omawianego zagadnienia: modelowanie, amalgamat, symulację. Obok nakreślenia tła historycznego, niniejsza publikacja stanowi też rekonesans tematyki cytatu przez pryzmat jego funkcji (symboliczna, indeksykalna, idiomatyczna), gramatyki myśli muzycznej, recepcji oraz ujęcia jego istoty jako medium komunikacji kulturowej. Analiza tego kompleksowo potraktowanego zagadnienia wspomagana jest licznymi przykładami nutowymi oraz tabelami.

Piotr Wojciechowski