Jarzębska Alicja Idee relacji serialnych w muzyce XX wieku Musica Iagellonica, Kraków 1995, s. 272 |
|
Publikacja stanowi rekonesans w tematyce kategorii teoretycznych stosowanych w wyspekulowanej analizie muzyki serialnej, rozwiniętych przez autorkę kilka lat później w książce pt. Z dziejów myśli o muzyce. Wybrane zagadnienia teorii i analizy muzyki tonalnej i posttonalnej. We wstępie do pracy Alicja Jarzębska napisała:
"Podstawowymi pojęciami wykorzystywanymi w piśmiennictwie dotyczącym muzyki XX wieku są: "atonalność", "dodekafonia" i "serializm". Zacieranie różnicy między jakością brzmienia zanotowanych układów dźwiękowych a ich abstrakcyjną (konceptualną) koherencją, interpretowaną zgodnie z daną teorią relacji serialnych, spowodowało jednak rażące rozbieżności w ich rozumieniu. Wydaje się zatem, że konieczne jest przeprowadzenie analizy zakresu semantycznego owych pojęć i podkreślenie faktu, iż w piśmiennictwie muzycznym są one odnoszone bądź do abstrakcyjnych relacji serialnych, bądź do realnej rzeczywistości brzmieniowej, co powoduje podstawowe trudności w interpretacji muzyki XX wieku. Aby wyjaśnić wewnętrzne przesłanki i zewnętrzne uwarunkowania, które przyczyniły się do zaproponowania, zaakceptowania i rozpowszechnienia takiego sposobu myślenia, który niemal zaprzecza twierdzeniu, iż muzyka jest sztuką przeznaczoną do słuchania, wydaje się celowe przeanalizowanie materiałów źródłowych, listów i wypowiedzi różnych teoretyków i kompozytorów, zwłaszcza Schönberga, oraz prześledzenie recepcji idei relacji serialnych w powiązaniu z historycznym tłem wydarzeń i współczesnymi prądami umysłowymi, szczególnie logicznym pozytywizmem."
Książka Alicji Jarzębskiej to także przegląd wybranych stanowisk teoretycznych: integralnej idei serii Arnolda Schönberga, wariantowości wg Hansa Jelinka, Geroge’a Perle’a, czy Miltona Babbitta, relacji wieloparametrowych Pierre’ a Bouleza oraz pojęcia kompleksów sformułowanych przez Allena Forte’ a. Frapującym zagadnieniem jest dla autorki również problematyka recepcji idei serialnych w historii muzyki, która podzielona została z tego punktu widzenia na 3 okresy: etap działalności szkoły wiedeńskiej, etap uniwersalizacji idei serii w muzyce międzynarodowej, także pozakontynentalnej oraz okres zmierzchu tendencji modernistycznych.
|
|