omówienia utworów (M)

Mykietyn Paweł

3 for 13

na trzynastu wykonawców (1994)

Dedykowane wybitnemu krytykowi muzycznemu Andrzejowi Chłopeckiemu 3 for 13 powstało w 1994 roku na zamówienie Programu 2 Polskiego Radia. Prawykonanie kompozycji odbyło się w czerwcu 1995 roku w interpretacji orkiestry Sinfonia Varsovia pod batutą Jerzego Maksymiuka. Jeszcze tego samego roku utwór Pawła Mykietyna otrzymał pierwszą lokatę w kategorii młodych kompozytorów na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów, organizowanej przez UNESCO w Paryżu. Sukces 3 for 13 sprawił, że nazwisko zaledwie 23-letniego polskiego twórcy, studenta Włodzimierza Kotońskiego w warszawskiej Akademii Muzycznej, stało się znane na świecie i a sam Mykietyn postrzegany jako jeden z najwybitniejszych i najbardziej obiecujących młodych talentów.
Piętnastominutowa kompozycja zrodziła się z fascynacji muzyką Pawła Szymańskiego, czołowego twórcy postmodernizmu. Z założenia jest to utwór łatwy w odbiorze, nawiązujący na zasadzie „gry konwencjami” do znanych stylów muzycznych – w tym przypadku baroku i fugi. Jednak pod warstwą pozornie spontanicznie prowadzonej narracji muzycznej kryje się ściśle przemyślana struktura. 3 for 13 ukształtowane zostało z trzech faz, na co wskazuje już sam jego tytuł. Podstawowy ich materiał tematyczny wywiedziony został, jak zauważył autor eseju o muzyce kompozytora – Marcin Gmys, „ze struktury prekompozycyjnej, którą jest napisana przez niego fuga. Fuga czterogłosowa, utrzymana w bachowskim stylu, której nigdy nie będzie nam dane usłyszeć w postaci pierwotnej, ale której kształtu z wielu fragmentów 3 for 13 – przy zaangażowaniu wyobraźni i intelektu – możemy się domyślać.” (Marcin Gmys O muzyce Pawła Mykietyna, komentarz do płyty Speechless Song, wyd. Polskie Wydawnictwo Audiowizualne [br.]) W pierwszej fazie wyjściowy materiał, początkowo rozsypany na pojedyncze dźwięki w partiach poszczególnych instrumentów, dąży do połączenia w całość – w temat fugi. Proces ten przerywa środkowe ogniwo, posiadające formę statycznej, mieniącej się barwami płaszczyzny brzmieniowej. Tok narracji przyspiesza dopiero w trzeciej części, na skutek narastającego rozdrabniania motywów, dzielonych coraz częstszymi uderzeniami tom-tomu, aż do całkowitego unicestwienia ostatnich dźwięków fugi.
3 for 13 prezentowane było m.in. w 2000 roku na Midem Classique w Cannes, a trzy lata później – podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. W 2008 roku nagranie utworu w interpretacji muzyków Polskiej Orkiestry Radiowej pod batutą Jacka Rogali ukazało się na płycie, wydanej przez Polskie Wydawnictwo Audiowizualne.

Anna Iwanicka-Nijakowska