| A | B | C | D | E | F | G | H | J | K | L | Ł | M | N | O | P | R | S | T | U | W | Z | Ż |
Szymanowski Karol I Kwartet smyczkowy C-dur op. 37 (1917) |
|
Pierwszy Kwartet smyczkowy Karola Szymanowskiego powstał w jednym z najtrudniejszych okresów życia kompozytora, jesienią 1917 roku po opuszczeniu Tymoszówki, z której zmuszony był wyjechać wraz z całą rodziną wskutek zaostrzających się działań rewolucjonistów i partii komunistycznej skierowanych przeciwko właścicielom majątków. Dramatyczne przeżycia artysty wpłynęły na ton skomponowanego już w Elizawetgradzie utworu, uznawanego za jedno z najbardziej natchnionych dzieł Szymanowskiego. Znany autor monografii kompozytora, Tadeusz A. Zieliński tak nakreślił jego charakter:
Podobnie jak pochodząca z tego samego okresu III Sonata fortepianowa, „stanowi on próbę godzenia rozbieżnych dróg stylistycznych, ale w sposób znacznie bardziej finezyjny, kunsztowny, artystycznie wyrafinowany. [...] Oferuje muzykę dość powściągliwą w tonie, poruszającą bardziej wewnętrzną, intymną poezją niż zewnętrznymi gestami, muzykę subtelną, kameralną nie tylko w środkach, ale i w duchu. Język harmoniczny jest, wyjąwszy finał, raczej łagodny, a część I przynosi w niektórych miejscach nowe u Szymanowskiego rysy wyszukanej prostoty, dające przedsmak jego stylu w nadchodzącym okresie”. (Tadeusz A. Zieliński Szymanowski. Liryka i ekstaza, PWM, Kraków 1997, s. 148)
Pod względem formalnym Kwartet smyczkowy nawiązuje do tradycyjnych zasad cyklu sonatowego z allegrem jako częścią pierwszą, drugim ogniwem powolnym i Scherzandem alla burlesca jako finałem. Zabrakło finałowej fugi, której – mimo, iż była zaplanowana, kompozytor nigdy nie napisał. Konstrukcję tę Szymanowski wypełnił muzyką miejscami niezwykle śmiałą i nową zarówno pod względem brzmieniowym, jak i harmonicznym, np. w pierwszej części wprowadził ciekawy środek kolorystyczny w postaci melodii granej flażoletami przy akompaniamencie tremoli, podwójnych tryli lub gry przy podstawku (sul ponticello), a w części trzeciej – technikę politonalną (partia każdego instrumentu ma inne znaki przykluczowe) służącą tu nota bene uzyskaniu efektu humorystycznego, a nawet groteskowego.
W 1922 roku I Kwartet smyczkowy otrzymał I nagrodę (w wysokości 500.000 marek!) na konkursie kompozytorskim na utwór kameralny ogłoszonym przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.Tuż przed ukazaniem się utworu drukiem, w 1925 roku kompozytor zadedykował kompozycję francuskiemu muzykologowi i redaktorowi pisma „La Revue Musicale” – Henry Prunièresowi. Prawykonanie I Kwartetu smyczkowego miało miejsce w Warszawie 7 marca 1924 roku w interpretacji Kwartetu Filharmonii Warszawskiej. Już w następnym roku kompozycja została także zaprezentowana m.in. w Wiedniu, Wenecji i Lwowie. W ostatnich latach wielokrotnie wykonywana była i nagrywana na płytach przez najbardziej uznane kwartety, m.in. Wilanowski, „Varsovia”, Camerata i Kwartet Śląski. Anna Iwanicka-Nijakowska
|
|