Hasła osobowe

Twórczość: Witold Szalonek należy do grupy kompozytorów XX wieku, którzy w poszukiwaniu nowego materiału dźwiękowego eksperymentują z tradycyjnymi instrumentami, uzyskując z nich niecodzienne brzmienia. Inspiracją do takich poszukiwań było zetknięcie się Szalonka w latach sześćdziesiątych z muzyką pozaeuropejską o brzmieniach całkowicie odmiennych od tradycyjnych brzmień instrumentów europejskich. Te drugie mają określoną strukturę i przewidywalną postać. Pierwsze są niestabilne, nieokreślone i w znacznym stopniu nieprzewidywalne. Właśnie one mogłyby dobrze odpowiadać gwałtownej potrzebie nowego brzmienia dla nowej muzyki. Taki materiał dźwiękowy przyniosła kompozytorom europejskim muzyka elektroniczna, czy w jeszcze większym stopniu - muzyka konkretna. Wielkie nadzieje, jakie wiązano z tymi nowymi rodzajami muzyki jednak się nie spełniły. Wydaje się, że w znacznym stopniu zaważył na tym brak żywego wykonawcy w trakcie odtwarzania utworów z taśmy. Muzyka jest wprawdzie sztuką dźwięku i można jej słuchać z zamkniętymi oczami, ale do właściwego funkcjonowania potrzebuje interakcji pomiędzy wykonawcą i słuchaczem. Potwierdzałaby takie przypuszczenie live electronic music, która brzmienia elektroniczne zhumanizowała, wprowadzając na estradę człowieka obsługującego aparaturę „na żywo”. Dzisiaj znacznie częściej zetknąć się można z elementami technologii elektronicznej wprowadzanymi do żywych wykonań, niż z pustą estradą obstawioną jedynie głośnikami, które odtwarzają utwory nagrane na taśmę. Elektronika występuje też często razem z tradycyjnymi brzmieniami, kiedy elektroniczne urządzenie jest po prostu jednym z instrumentów większego zespołu. Ale i tradycyjne instrumenty odkryły w II połowie XX wieku swoje nowe, nieprzewidywane wcześniej możliwości brzmieniowe. Jednym z odkrywców takich brzmień był Witold Szalonek. Zainteresował się szczególnie instrumentami dętymi drewnianymi, a więc fletem, obojem, klarnetem i fagotem. „Jeszcze w czasach uczniowskich - wspominał kompozytor - uwagę moją zwróciły na siebie dziwne barwą dźwięki «przypadkowe», «koguty», produkowane ku uciesze słuchaczy przez niewprawnych adeptów gry na instrumentach drewnianych. Komponując w roku 1960 Concertino na flet i orkiestrę kameralną miałem zamiar posłużyć się nimi w konstrukcji pewnych płaszczyzn dźwiękowych części drugiej, lecz nie znając gruntownie ich natury z zamiaru tego musiałem zrezygnować i posłużyłem się zastępczo dźwiękami stroikowymi i ustnikowymi blachy i drzewa.” Kompozytor nie zrezygnował jednak z rozpoznania natury owych «kogutów» i podjął nad wszelkimi dziwnymi dźwiękami instrumentów dętych drewnianych systematyczne badania. Zaowocowały one zestawieniem „dźwięków kombinowanych”, jak Witold Szalonek nazwał te nietypowe brzmienia, wraz z metodami ich wydobycia. Okazało się, że stosując specjalne palcowanie i niestandardowe sposoby zadęcia można wydobyć z fletu, oboju, klarnetu czy fagotu nie tylko pojedyncze dźwięki, ale również dwu-, trzy-, a nawet czterodźwięki. Poddany eksperymentom obój wyprodukował ponad 160 dźwięków kombinowanych! Kompozytor opisał wszystko w artykule zamieszczonym w piśmie „Res Facta” z 1973 roku i ze swoich odkryć korzystał obficie we własnych utworach, poczynając od przełomowego dzieła Les Sons napisanego w 1965 roku. Przyniosło mu ono tytuł najbardziej radykalnego i kontrowersyjnego przedstawiciela sonoryzmu. Taką opinię potwierdziły następne utwory: Quattro monologhi per oboe solo (1966), Mutazioni na orkiestrę kameralną (1966), Proporzioni na flet, altówkę i harfę (1967), Ziemio miła... - kantata na głos i orkiestrę symfoniczna do słów Antoniego Gołubiewa (1909), Aarhus Music na kwintet dęty (1970). Prymat brzmienia nad innymi elementami dzieła i formotwórcza rola barwy będą obowiazywały odtąd w całej twórczości Szalonka. Choć zmieniać się będą proporcje „dźwięków kombinowanych” i klasycznych pozostanie on szczególnie wrażliwy na kolor i nastrój swojej muzyki.

Kompozycje:

Pastorale [wersja I] na obój i fortepian (1952)

Trio na flet, klarnet i fagot (1952)

Pastorale [wersja II] na obój i orkiestrę (1952-65)

Nokturn na baryton, orkiestrę smyczkową i harfę [sł. L. Staff] (1953)

Dzwon, ballada na 2 chóry chłopięce lub mieszane (1953)

Śląska ballada ludowa na sopran i chór mieszany (1953)

Dwie pieśni ludowe na głos i fortepian (1953)

Twarde ręce na fortepian i chór mieszany [sł. W. Broniewski] (1953)

Kołysanka na sopran i fortepian (1953/2001)

Toccata polyphonica na orkiestrę smyczkową (1954)

Suita kurpiowska na alt i 9 instrumentów (1955)

Suita polifoniczna na orkiestrę smyczkową (1955)

Satyra symfoniczna na orkiestrę (1956)

Sonata na wiolonczelę i fortepian (1958)

Wyznania, tryptyk na głos recytujący, chór mieszany i orkiestrę kameralną [sł. K. Iłłakowiczówna]  (1959)

Concertino per flauto e orchestra da camera (1962)

Arabeski na skrzypce i fortepian (1964)

Katowicka ballada na sopran i chór mieszany [sł. A. Baumgardten] (1964)

Pozdrowienia na chór męski [sł. K. Przerwa-Tetmajer] (1964)

Les Sons na zespół symfoniczny (1965)

Mutazioni na orkiestrę kameralną (1966)

Quattro monologhi per oboe solo (1966)

Proporzioni I per flauto, viola e arpa (1967)

Pieśni o Śląsku na chór mieszany a cappella [sł. A. Baumgardten]  (1967)

Proporzioni II per flauto, violoncello e pianoforte (arpa) (1967-70)

Mutanza per pianoforte (1968)

Improvisations sonoristiques per clarinetto, trombone, violoncello e pianoforte (1968)

Canzonetta na gitarę (1968)

1 + 1 + 1 + 1 na 1-4 instrumentów smyczkowych (1969)

Ziemio miła..., kantata na głos i orkiestrę [sł. A. Gołubiew]  (1969)

Aarhus music na kwintet dęty (1970)

Concerto for Strings (1971-75)

Trzy szkice na harfę (1972)

Connections for chamber ensemble (1972)

Proporzioni III per violino, violoncello e pianoforte (arpa) (1977)

Musica concertante per violbasso e orchestra (1977)

Piernikiana per tuba (1977)

Trio per oboe, clarinetto e fagotto (1978)

Mała symfonia B-A-C-H na fortepian i orkiestrę symfoniczną (1979-81)

Take the Game... dla 6 perkusistów (1981)

Alice’s Unknown Adventures in the Fairy Land of Percussion dla jednego perkusisty (1981)

D. P’s Five Ghoulish Dreams na saksofon altowy solo (1985)

Inside? - Outside? na klarnet basowy i kwartet smyczkowy (1987)

Toccata e corale Bolesław Woytowicz in memoriam [wersja I] na organy (1988)

Dialogi na 4 ręce i 4 nogi na fortepian na 4 ręce (1988)

Elegia na śmierć przyjaciela na klarnet i fortepian (1989)

Toccata e corale [wersja II] na fortepian (1990)

Symfonia rytuałów na kwartet smyczkowy (1991-96)

Głowa Meduzy I na 1-3 flety proste (1992)

Invocationi na 2 gitary (1992)

Głowa Meduzy II na 1-3 flety in C (1993)

Dyptyk I na chór mieszany (1993)

Dyptyk II na 16 saksofonów (1993)

Gerard Hoffnung's Six Unpublished Drawings na kwartet saksofonowy (1994)

Fanfary na flet, klarnet, skrzypce, altówkę, wiolonczelę i fortepian (1994)

Sygnały na 4 trąbki i 4 kotły (1994)

W stronę Małego Księcia na flet i gitarę (1995)

Trzy preludia na fortepian (1996)

Suita zakopiańska na ustnik stroikowy (1996)

Meduzy sen o Pegazie I na róg i flet prosty (1997)

Meduzy sen o Pegazie II na róg i flet in C (1997)

Miserere na 12-głosowy mieszany chór solistów (1997)

Chaconne-Fantaisie na skrzypce solo (1997)

Bagattellae di Dahlem II per flauto e pianoforte (1998)

Oberek nr 1 na gitarę (1998)

Drei Liebeslieder na baryton i fortepian (1998)

Oberek nr 2 na gitarę (1998)

Oberek nr 3 na gitarę (1998)

Hautbois mon amour na obój solo, 2 harfy, kotły i orkiestrę smyczkową (1999)

Petite suite na organy (2000)

Gloria na 3 soprany i 3 alty (2000)

Posejdon i Meduza na 2 flety piccolo, flet altowy, krotale i flet basowy (2001)

Agnesissimo africanissimo na marimbę (2001)

Publikacje:

artykuły

Szalonek Witold, Claude Debussy 1862-1918. W setną rocznicę urodzin, Biblioteka PWSM w Katowicach, Katowice 1962

Gojowy Detlef, Drugie średniowiecze. Laudatio na cześć Witolda Szalonka, "Opcje" 1994 nr 2, s. 79-85.

Literatura:

Sonntag Brunhilda, Przyczynek do twórczości kompozytorskiej Witolda Szalonka, "Opcje" 1994 nr 2, s. 86-89.

Wokół sonoryzmu, - z Witoldem Szalonkiem rozmawia Iwona Szafrańska, „Opcje” 1994 nr 2, s. 75-78.

Humphries Carl, Szalonek Witold, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 24, Macmillan Publishers Limited, London 2001

Rottermund Krzysztof, Witold Szalonek in memoriam, "Ruch Muzyczny" 2007 nr 7, s.22

Humphries Carl, Sonoryzm i sonorystyka w muzyce Witolda Szalonka. Zagadnienia analizy i interpretacji, "Muzyka" 2008 nr 1, s.93-105

Osoby Tagi: Kompozytor

kompozytor i pedagog; ur. 2 marca 1927, Czechowice-Dziedzice; zm. 12 października 2001, Berlin. W latach 1949-56 studiował grę na fortepianie w klasie Wandy Chmielowskiej oraz kompozycję u Bolesława Woytowicza w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Studia uzupełniające odbył w latach 1962-63 u Nadii Boulanger w Paryżu. Od 1967 prowadził klasę kompozycji w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, kierując tam w latach 1970-74 Katedrą Teorii i Kompozycji. W latach 1970-71 przebywał w Berlinie jako stypendysta Deutscher Akademischer Austauschdienst. W 1973 został powołany na stanowisko profesora Hochschule der Künste w Berlinie, gdzie objął klasę kompozycji po Borysie Blacherze.

Witold Szalonek jest odkrywcą „dźwięków kombinowanych” – wielodźwięków o specyficznej barwie, możliwych do uzyskania na instrumentach dętych drewnianych. Od 1970 prowadził seminaria i kursy dotyczące własnych technik kompozytorskich na uczelniach muzycznych i uniwersytetach m.in. w Danii, Niemczech, Finlandii, Polsce i Słowacji. Jego utwory były wykonywane na wielu festiwalach muzyki współczesnej, m.in. na Międzynarodowych Wakacyjnych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadt, Światowych Dniach Muzyki Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (ISCM), „Warszawskiej Jesieni”, „Time of Music” w Vitasaari, Gulbenkian Music Festival w Lizbonie, „Inventionen” w Berlinie, „Alternatywach” w Moskwie, „Kontrastach” we Lwowie.

Witold Szalonek jest laureatem II nagrody w Konkursie Związku Kompozytorów Polskich w 1952 za Pastorale na obój i fortepian (1952), III nagrody w Konkursie im. Artura Malawskiego w 1966 za Quattro monologhi per oboe solo (1966) oraz II i III nagrody na tymże konkursie w 1968 za Mutazioni na orkiestrę kameralną (1966) i Proporzioni I na flet, altówkę i harfę (1967). W 1964 otrzymał Nagrodę Muzyczną Miasta Katowic, a w 1967 – Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. W 1990 Uniwersytet Wilhelmiński w Münster przyznał mu tytuł doktora honoris causa. W 1994 został laureatem dorocznej Nagrody Związku Kompozytorów Polskich.

Twórczość:

Twórczość Romana Palestra w dzisiejszym polskim życiu muzycznym niemal nie istnieje, co wobec jej wartości artystycznej jest złośliwym paradoksem współczesnej historii Polski. Nie ma jej zresztą również w obrazie muzyki polskiej ostatniego półwiecza, kształtowanym przez koncerty w polskich filharmoniach, przez nagrania płytowe oraz krytykę tych płyt i koncertów, a także przez muzykologię. Tymczasem bezpośrednio po II wojnie światowej Palester był głównym reprezentantem polskiego środowiska muzycznego na forum międzynarodowym, uważano go za najwybitniejszego polskiego kompozytora, widziano w nim nawet następcę Szymanowskiego. Kiedy więc w 1947 roku wyjeżdżał do Paryża, robił to z pewnością nie dla kariery, ani w poszukiwaniu popularności. Wyjeżdżał zresztą całkiem oficjalnie, za zgodą władz, z zamiarem utrzymywania pełnego kontaktu z krajem. Jednak przedłużający się pobyt za granicą był nie w smak komunistycznym władzom, które zaczęły szykanować kompozytora, próbując zmusić go do powrotu. W 1948 roku Palester odmówił udziału w Światowym Kongresie Intealektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu. Była to propagandowa impreza komunistów, w której uczestniczył sam Pablo Picasso. Kompozytor przyjechał jednak rok później do Polski na Ogólnopolski Zjazd Kompozytorów i Krytyków Muzycznych w Łagowie. Zadekretowano tam nowy, socrealistyczny styl w sztuce, który miał obowiązywać równiez w muzyce. Palester został nazwany przez ministra kultury formalistą, co oznaczało oficjalną naganę.
Mimo obaw kompozytor zdołał wrócić do Paryża, ale dopiero w 1950 roku podjął decyzję o pozostaniu na emigracji. Dnia 25 sierpnia londyński „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza” zamieścił notatkę: „Roman Palester, znany kompozytor polski, znalazł się w Polsce na indeksie jako «formalista» i muzyk ulegający wpływom Zachodu. Wezwany do powrotu do kraju, Palester odmówił i pozostał w Paryżu. Palester jest pierwszym wybitnym przedstawicielem sztuki zza żelaznej kurtyny, który wybrał «wolność».” Kompozytor zostaje skreślony z list członkowskich Stowarzyszenia ZAiKS i Związku Kompozytorów Polskich, na jego nazwisko cenzura wprowadza zapis. Z encyklopedii, słowników, katalogów wydawniczych i wszelkich innych publikacji znikają najdrobniejsze nawet wzmianki o Palestrze. Wydane utwory idą na przemiał. Zabronione zostaje wykonywanie muzyki Palestra w salach koncertowych i w audycjach radiowych. Powoli znika też Palester ze świadomości środowiska muzycznego.
Sam Palester nie chciał tracić kontaktu z krajem i zdołał podtrzymać go w dość swoistej formie. W 1952 roku rozpoczyna wraz z żoną pracę w nowo powstałej sekcji polskiej Radia „Wolna Europa”. Będzie tam przez dwadzieścia lat kierownikiem działu kulturalnego. Później pisał, że „Monachium dawało nam jedyne w swoim rodzaju, niezastąpione poczucie najbliższego, codziennego kontaktu z krajem. To był kontakt z tym, co się działo w najbardziej prozaiczny sposób każdego dnia, a nie jakieś bujanie «kulturalno-wspominkowe». Żyliśmy tym, co się tam działo do tego stopnia, że niekiedy w ogóle nie czuliśmy, że jesteśmy na emigracji.” W „Wolnej Europie” dawał Palester przegląd wydarzeń kulturalnych, wygłaszał felietony, nawiązywał do sytuacji w kraju. W jednej ze swoich pierwszych audycji z cyklu Muzyka obala granice powiedział: „Piękna i zaszczytna nazwa artysty pociąga za sobą wysokie zobowiązania moralne, pewną konieczność zachowania w sztuce odpowiedniego poziomu etycznego - po prostu wymaga moralności i uczciwości artystycznej w najwyższym stopniu, obowiązkiem artysty-twórcy jest zachować nieubłaganą i niezachwianą szczerość wyrazu, dać obraz niezafałszowanej prawdy. Jedynie wówczas dzieło sztuki posiada owe czyste walory duchowe, humanistyczne, których realizacja jest celem jego istnienia. Sztuka, która przestaje być równocześnie prawdą, traci wszystkie swe cechy spirytualistyczne i spada do rzędu błahej gry form, słów czy kolorów. Sztuka, aby była istotnie dobra i twórcza, musi być wiernym zwierciadłem niezakłamanej moralności i prawdy wewnętrznej.”
Pracując w „Wolnej Europie” nie tylko nie zaniechał Palester komponowania, ale tworzył swoje najwybitniejsze dzieła. Jednak do roku 1977 jego utwory właściwie nie były w Polsce wykonywane. Jedynie w krótkim okresie popaździernikowej odwilży można było usłyszeć muzykę Palestra. W 1977 roku Związek Kompozytorów Polskich doprowadził do uchylenia „zapisu” cenzury. Doszło do pierwszych wykonań. Na festiwalu „Warszawska Jesień” w 1979 roku odbyło się prawykonanie Koncertu na altówkę i orkiestrę. Dwa lata później Walne Zebranie Związku Kompozytorów Polskich podjęło uchwałę anulującą decyzję o wykluczeniu Palestra ze Związku, następne zaś w roku 1983 nadało mu godność członka honorowego. A jednak do renesansu muzyki Palestra w polskim życiu muzycznym nie doszło. Właściwie nikt jej nie potrzebował: dla jego równieśników była mglistym wspomnieniem, młodsi jej nie znali. Palester jawił się jako szanowany reprezentant minionej epoki.
Trochę też w takim charakterze przyjmowany był w roku 1983 w Krakowie. Zorganizowanie tej wizyty graniczyło z cudem, bo Palester wciąż był przecież „wrogiem Polski Ludowej”. A jednak odbyły się dwa koncerty, spotkanie ze słuchaczami, kompozytor odwiedził też Polskie Wydawnictwo Muzyczne i Akademię Muzyczną. Witano go wszędzie bardzo serdecznie, on sam był ogromnie wzruszony. Następną okazją do szerszej prezentacji muzyki Palestra były dopiero jego osiemdziesiąte urodziny w roku 1987. Kompozytor ze względu na zły stan zdrowia na obchody do kraju nie przyjechał. Rok później na „Warszawskiej Jesieni” odbyło się prawykonanie V Symfonii, przyćmiły ją jednak inne festiwalowe wydarzenia: pierwsze wykonanie w Polsce Koncertu fortepianowego Lutosławskiego przez Krystiana Zimermana oraz przedstawienia opery Pendereckiego Czarna maska. Festiwal „Warszawska Jesień” przedstawił jeszcze w 1992 roku „Akcję sceniczna w jednym akcie” pod tytułem Śmierć Don Juana, rok później Adagio, w 1994 zaś roku Missa brevis, ale na tym się prezentacja dorobku twórczego Palestra - przynajmniej na razie - zakończyła.
Sygnałem do podjęcia starań o przywrócenie Romanowi Palestrowi i jego muzyce właściwego miejsca w polskim życiu muzycznym i w najnowszej historii muzyki polskiej może być książka Zofii Helman Roman Palester. Twórca i dzieło, opublikowana przez krakowskie wydawnictwo Musica Iagellonica w 1999 roku.
Bez twórczości Romana Palestra obraz muzyki polskiej II połowy XX wieku jest więc niepełny, a polskie życie muzyczne na pewno uboższe. Można mieć tylko nadzieję, że uda się przezwyciężyć jeszcze jedną złośliwą spuściznę komunizmu.

Kompozycje:

Sonatina na skrzypce i wiolonczelę (1929)

Kwartet smyczkowy nr 1 (1929-30)

Trzy pieśni do słów Kazimiery Iłłakowiczówny na sopran i fortepian (1930)

Psalm V na baryton, chór mieszany i orkiestrę (1930-31)

Taniec z Osmołody na orkiestrę symfoniczną (1932)

Symfonia dziecięca na 7 instrumentów (1932)

Symfonia nr 1 na wielką orkiestrę (1934-35)

Wariacje na orkiestrę kameralną (1935)

Mała uwertura na orkiestrę symfoniczną (1935)

Piosenka łowicka na fortepian (1935)

Pociąg towarowy na fortepian (1935)

Kanon na fortepian (1935)

Koncert na fortepian i orkiestrę (1935-36)

Kwartet smyczkowy nr 2 (1936)

Sonatina na trzy klarnety (1936)

Pieśń o ziemi balet w trzech odsłonach (1937)

Tańce polskie z baletu Pieśń o ziemi na orkiestrę (1937)

Suita symfoniczna (1937-38)

Concertino na saksofon altowy i orkiestrę smyczkową (1938)

Sonata na dwoje skrzypiec i fortepian (1939)

Divertimento na 6 instrumentów (1939-40)

Koncert na skrzypce i orkiestrę (1939-41)

Sonatina na fortepian na 4 ręce (1940)

Symfonia nr 2 (1941-42)

Concertino na fortepian i orkiestrę (1942)

Kołacze poemat weselny na chór żeński i orkiestrę kameralną (1942)

Kwartet smyczkowy nr 3 (1942-44)

Polonezy M. K. Ogińskiego na małą orkiestrę (1943)

Dwie etiudy na fortepian (1943)

Requiem na 4 głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę (1945-49)

Serenada na dwa flety i orkiestrę smyczkową (1946)

Trio smyczkowe nr 1 (1946)

Nokturn [wersja I] na orkiestrę smyczkową (1947)

Mała serenada na flet, skrzypce i altówkę (1947)

Sinfonietta na orkiestrę kameralną (1948)

Divertimento na 9 instrumentów (1948)

Suita weselna na mały zespół instrumentalny (1948)

Symfonia nr 3 na dwie orkiestry smyczkowe (1948-49)

Wisła [wersja I] kantata na głos recytujący, chór mieszany i zespół instrumentalny (1948-49)

Symfonia nr 4 [wersja I] (1948-52)

Treny [wersja I] trzy fragmenty z Jana Kochanowskiego na głos i zespół instrumentalny (1950-51)

Missa brevis na chór mieszany a cappella (1951)

Passacaglia na orkiestrę (1953)

Nokturn [wersja II] na orkiestrę smyczkową (1954)

Adagio na orkiestrę smyczkową (1954)

Preludia na fortepian (1954)

Variazioni per orchestra [wersja I] (1955)

Taniec polski z baletu Pieśń o ziemi na skrzypce i fortepian (1955)

Concertino per clavicembalo e dieci strumenti su temi di vecchie danze polacche (1955)

Muzyka na dwa fortepiany i orkiestrę (1956-59)

Koncert na skrzypce i orkiestrę [wersja II] (1957-59)

Study 58 na orkiestrę kameralną (1958)

Piccolo Concerto per orchestra da camera (1958)

Trio smyczkowe nr 2 (1959)

Śmierć Don Juana akcja muzyczna w jednym akcie (1959-61)

Treny [wersja II] trzy fragmenty z Jana Kochanowskiego na głos i zespół instrumentalny (1962,1973)

Śmierć Don Juana trzy fragmenty symfoniczne na orkiestrę (1963)

Varianti na dwa fortepiany (1963-64)

Duety na dwoje skrzypiec (1965)

Metamorfozy na orkiestrę (1966-68)

Trio stroikowe (1967)

Variazioni per orchestra [wersja II] (1968)

Sonata na skrzypce i wiolonczelę (1968)

Suita we czwórkę na obój, skrzypce, altówkę i wiolonczelę (1969)

Sonata na fortepian nr 1 (1970-71)

Symfonia nr 4 [wersja II] (1972)

Wariacje na fortepian (1972)

Passacaglia na fortepian (1973)

Kwartet smyczkowy nr 3 [wersja II] (1974)

Ekspresje na fortepian (1974-75)

Trzy wiersze Czesława Miłosza na sopran i 12 instrumentów (1975-77)

Koncert na altówkę i orkiestrę (1975-78)

Concertino na saksofon altowy i orkiestrę smyczkową [wersja II] (1977-78)

Symfonia nr 5 (1977-81)

Monogramy koncert kameralny na sopran i fortepian (1978)

Wisła [wersja II] kantata na głos recytujący, chór mieszany i zespół instrumentalny (1979)

Hymnus pro gratiarum actione na chór dziecięcy, 2 chóry mieszane i zespół instrumentalny (1979)

Etiudy na fortepian (1979-81)

Sonata na fortepian nr 2 (1980)

Koncert na skrzypce i orkiestrę [wersja III] (1984-85)

Listy do Matki kantata na baryton i małą orkiestrę (1984-87)

Trio na flet, altówkę i harfę (1985)

Wisła [wersja III] kantata na głos recytujący, chór mieszany i dwa fortepiany (1985)

Suita symfoniczna [wersja II] (1986)

Kolędy na chór mieszany (1988)

Kolędy na sopran solo z towarzyszeniem instrumentów (1988)

Psalm V [wersja II] na baryton, chór mieszany i orkiestrę (1988)

Literatura:

Tarnawska-Kaczorowska Krystyna (red.), Muzyka źle obecna, Sekcja Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich, Warszawa 1989

Helman Zofia, Palester Roman, w: Komponisten der Gegenwart (Hg. Hanns-Werner Heister, Walter-Wolfgang Sparrer), edition text + kritik, München 1992-

Janicka-Słysz Małgorzata, Krakowskie lata Stefana Kisielewskiego i Romana Palestra, w: Krakowska szkoła kompozytorska 1888-1988 (red. Teresa Malecka), Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 1993

Helman Zofia, Roman Palester. Twórca i dzieło, Musica Iagellonica, Kraków 1999

Helman Zofia, Palester Roman, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 18, Macmillan Publishers Limited, London 2001

Zdechlik Małgorzata, Roman Palester. Portret zapomnianego kompozytora, "Muzyka21" 2007 nr 12, s.23-24

Osoby Tagi: Kompozytor

kompozytor; ur. 28 grudnia 1907, Śniatyń (Ukraina); zm. 25 sierpnia 1989, Paryż. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku 7 lat. Kontynuował ją w Instytucie Muzycznym Klary Umlaufowej w Krakowie (1919-21), a następnie w Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie (1921-25) pod kierunkiem Marii Sołtys i Adama Sołtysa. Od 1925 studiował historię sztuki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. Równocześnie od 1928 odbywał studia muzyczne w Konserwatorium Warszawskim w klasie Kazimierza Sikorskiego, uzyskując w 1931 dyplom w zakresie teorii muzyki i kompozycji. Za swój debiut uznał wykonanie w tym samym roku w Warszawie Muzyki symfonicznej (1930), która odniosła potem również ogromny sukces podczas Festiwalu Muzyki Współczesnej w Londynie i Oksfordzie.

W 1931 rozpoczął pracę jako kierownik muzyczny Teatrów Miejskich we Lwowie. W latach 1931-39 Roman Palester wiele podróżował (głównie do Paryża).

Jego utwory były wyróżniane licznymi nagrodami zarówno w Polsce, jak i za granicą, m.in. w 1932 na Konkursie Związku Towarzystw Śpiewaczych w Poznaniu nagrodzony został Pslam V na baryton, chór i orkiestrę (1930-31), w 1935 na Konkursie Towarzystwa Wydawniczego Muzyki Polskiej Wariacje na orkiestrę kameralną (1935) zdobyły I nagrodę, a w 1937 na Światowej Wystawie Paryskiej balet Pieśń o ziemi otrzymał złoty medal.

W latach trzydziestych XX wieku komponował również wiele muzyki filmowej, teatralnej i radiowej. Współpracował z takimi reżyserami, jak Leon Schiller, Wacław Radulski, Bronisław Dąbrowski. W okresie tym brał także czynny udział w życiu muzycznym. Od 1936 pełnił funkcję sekretarza, a następnie – w latach 1938-39 – zastępcy przewodniczącego Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich. Do 1938 roku był członkiem Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu. Działał w zarządzie polskiej sekcji Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (1938-1939 był jego wiceprezesem); w 1939 pełnił funkcję sekretarza XVII Festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Warszawie i Krakowie. Był również członkiem Rady Naczelnej Stowarzyszenia Autorów ZAiKS oraz rady muzycznej Towarzystwa Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych. Artykuły muzykologiczne publikował w wiodących wówczas czasopismach muzycznych: "Kwartalniku Muzycznym", "Muzyce" i "Muzyce Polskiej".

Lata II wojny światowej Roman Palester spędził w Warszawie, Jędrzejowie, Żerosławicach w województwie krakowskim i Zakopanem, zajmując się pracą kompozytorską. W 1940 przez około 6 tygodni był więziony na Pawiaku. W ty okresie zaginęło wiele partytur jego utworów.

Po wojnie Palester zamieszkał w Krakowie. Wszedł do zarządu nowo powstałego Związku Zawodowego Muzyków (zostaje wybrany wiceprezesem Zarządu Głównego i prezesem Oddziału Krakowskiego) oraz do Rady Wydawniczej Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. Zostaje ponadto członkiem Komisji Programowej Szkolnictwa Muzycznego i członkiem Rady Kulturalnej przy Ministerstwie Kultury i Sztuki. W latach 1945-47 pracował jako profesor klasy teorii i kompozycji w krakowskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej oraz pełnił funkcję prorektora tej uczelni. Uważany był za jednego z najwybitniejszych ówczesnych kompozytorów polskich, co potwierdzały liczne nagrody oraz wykonania jego kompozycji w kraju i za granicą. W 1946 otrzymał, jako pierwszy, nagrodę muzyczną miasta Krakowa. Na Festiwalu Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej w Londynie w 1946 wykonano z dużym powodzeniem jego Koncert skrzypcowy (1939-41). W 1947 roku Palester, jako jeden z sześciu kompozytorów Europy i Ameryki Południowej, zrealizował zamówienie League of Composers w Nowym Jorku na napisanie utworu kameralnego (powstała Mała serenada na flet, skrzypce i altówkę). Dużą popularność zyskał w Polsce jako autor muzyki do pierwszych powojennych polskich filmów (Zakazane piosenki i Ostatni etap).

W 1947 Roman Palester przeniósł się do Paryża i poświęcił głównie komponowaniu. Dwa lata później, po Zjeździe Kompozytorów i Krytyków Muzycznych w Łagowie Lubuskim, na którym proklamowano podporządkowanie twórczości zasadom realizmu socjalistycznego, podjął decyzję o wyemigrowaniu z Polski i odmówił propozycji objęcia stanowisk rektora Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie lub dyrekcji Filharmonii Narodowej. W 1951 roku kompozytor sam zrezygnował z członkostwa w ZAiKS-ie i wstąpił do Société des Auteurs, Compositeurs et Editeurs de Musique w Paryżu. Skreślono Palestra z listy członków Związku Kompozytorów Polskich. Do 1951 przebywał w stolicy Francji. W latach 1952-72 mieszkał w Monachium, gdzie pracował jako kierownik działu kulturalnego polskiej sekcji Radia „Wolna Europa”. Prowadził cykle audycji Muzyka obala granice, w których prezentował utwory wówczas w Polsce zakazane, oraz program Okno na świat, poświęcony najważniejszym wydarzeniom kulturalnym na Zachodzie. Współpracował z Międzynarodowym Towarzystwem Muzyki Współczesnej, był m.in. członkiem jury festiwali we Frankfurcie nad Menem (1951), Oslo (1953) i Sztokholmie (1956).

Po wyjeździe Romana Palestra z kraju jego nazwisko zostało usunięte z wszelkich polskich publikacji, a partytury wycofane z obiegu. Zabroniono wykonywania jego muzyki. Tymczasem wiele znaczących (i nagrodzonych) jego utworów wykonywano z powodzeniem w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. W 1955 Palester otrzymał Nagrodę Muzyczną Polskich Oddziałów Wartowniczych przy Armii Amerykańskiej w Europie. W 1962 „akcja muzyczna” pod tytułem Śmierć Don Juana (1959-61) otrzymała I nagrodę na międzynarodowym konkursie na dzieło operowe, zorganizowanym przez włoską sekcję Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. Dwa lata później – w 1964 – za dorobek twórczy z okresu emigracyjnego przyznano mu, jako pierwszemu polskiemu muzykowi, nagrodę muzyczną Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku. W 1967 roku w Londynie został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Od 1972, po przejściu na emeryturę, ponownie mieszkał w Paryżu i poświęcił się wyłącznie pracy twórczej oraz pisaniu wspomnień Słuch absolutny.

Okres milczenia wokół osoby Romana Palestra trwał w Polsce do 1977. Następnie utwory Palestra zaczęły się ponownie pojawiać w programach koncertowych. Na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” w 1979 roku odbyło się prawykonanie Koncertu na altówkę i orkiestrę pod batutą Andrzeja Markowskiego; w roli solisty wystąpił Stefan Kamasa. W 1981 Związek Kompozytorów Polskich anulował swoją wcześniejszą decyzję i przyznał Palestrowi godność członka honorowego. Podobnie uczyniło Polskie Towarzystwo Muzyki Współczesnej i Towarzystwo Muzyczne im. Karola Szymanowskiego. Kompozytor odwiedził Polskę tylko raz – we wrześniu 1983 był obecny na prawykonaniu w Krakowie swojego Hymnus pro gratiarum actione na chór dziecięcy, 2 chóry mieszane i zespół instrumentalny (1979) pod dyrekcją Tadeusza Strugały.

Roman Palester został pochowany na starym cmentarzu polskim w Montmorency. Zgodnie z ostatnią wolą kompozytora, jego spuścizna powróciła do Polski.

aktualizacja: Zespół POLMIC (2002), 2016, 2022 (wa)

Strona internetowa o artyście: www.palester.polmic.pl 

Twórczość:

Eugeniusz Knapik debiutował jako kompozytor wraz z Andrzejem Krzanowskim i Aleksandrem Lasoniem na festiwalach „Młodzi Muzycy Młodemu Miastu” w Stalowej Woli. W latach 1975-1980 odbyło się tam jedenaście prawykonań utworów wymienionej trójki kompozytorów, których ze względu na rok urodzenia określa się jako „Pokolenie ’51”. Eugeniusz Knapik miał w Stalowej Woli prawykonania dwóch swoich dzieł: Tak jak nad brzegiem morza na zespół instrumentalny i taśmę (1977) oraz Corale, interludio e aria na flet, klawesyn i jedenaście instrumentów smyczkowych (1979). Kompozytor tak określa stalowolskie przesłanie: „Nasza twórczość, kompozytorów startujących na festiwalu w Stalowej Woli, była chyba pewnego rodzaju opozycją: wobec awangardy lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych; wobec nowości jako wartości samej w sobie; wobec totalnej destrukcji. I ta opozycja do awangardy była reakcją spontaniczną, sprzeciwem intuicyjnym, głęboko w nas tkwiącym. Dopiero później, stopniowo uświadamialiśmy to sobie.”
Eugeniusz Knapik był „opozycjonistą” najbardziej zdecydowanym, sięgał do tradycji najgłębiej. Jego twórczość najlepiej odpowiada określeniu „nowy romantyzm”, zastosowanemu w odniesieniu do muzyki stalowowolskich debiutantów i to również w późniejszym czasie. Wiele lat po Stalowej Woli kompozytor mówił: „Najbliższa jest mi muzyka, która wyraża pewne wartości. Bardzo mnie interesuje, i to od wielu lat, muzyka i sztuka z przełomu wieków: ostatnie ćwierćwiecze XIX i pierwsze ćwierćwiecze XX wieku. Utwory Mahlera i Skriabina przemawiają do mnie najsilniej. Ale jestem również zafascynowany ostatnimi opusami Beethovena, twórczością Brahmsa i - idąc dalej w wiek XX - Ivesa i Messiaena. Ostatnio, przed dwoma czy trzema laty, odkryłem dla siebie Szymanowskiego. Poznaję go na nowo - w pracy ze studentami nad III Sonatą fortepianową, IV Symfonią, słuchając mazurków. Przez długie lata muzyka Szymanowskiego była dla mnie niejasna, dziwnie zagmatwana. Sądziłem, że kompozytor w sposób nie do końca «czysty» pisał swoje utwory. Dopiero teraz zaczynam to rozumieć. A jeszcze pięć lat temu w ogóle nie wymieniłbym jego nazwiska.” („Studio” 1995 nr 1)
Romantyczna w wyrazie twórczość Knapika odznacza się znakomitym warsztatem kompozytorskim o wyrazistym, indywidualnym obliczu, a charakterystycznym jej rysem jest wzrost znaczenia elementu melodycznego. Melodyka w dużym stopniu kształtuje znowu formę dzieła muzycznego.

Kompozycje:

Trzy miniatury na fortepian (1970)

Sonata na skrzypce i fortepian (1971)

Sonata na flet solo (1972)

Concerto grosso no. 1 na orkiestrę kameralną (1972-77)

La Flûte de jade na sopran i orkiestrę do tekstów poetów chińskich (1973)

Psalmy na głosy solo, chór mieszany i wielką orkiestrę symfoniczną (1973-75)

Le Chant na sopran i orkiestrę do tekstów Paula Valéry (1976)

Tak jak na brzegu morza... na zespół instrumentalny i taśmę do tekstu Paula Valéry (1977)

Corale, interludio e aria na flet, klawesyn i zespół smyczkowy (1978)

Kwartet smyczkowy (1980)

Partita na skrzypce i fortepian (1980)

Hymn na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian (1982)

Versus I na organy (1982)

Wyspy na kameralną orkiestrę smyczkową (1983-84)

Strofy na baryton, róg i organy (1984-85)

Das Glas im Kopf wird vom Glas, opera w 8 scenach do libretta Jana Fabre – I część trylogii operowej The Minds of Helena Toubleyn (1987-89)

Silent Screams, Difficult Dreams, opera w 4 scenach – II część trylogii operowej The Minds of Helena Toubleyn (1990-92)

The Sound of One Hand Clapping, balet do libretta Jana Fabre (1991)

Da un’altra faccia del tempo, balet do libretta Jana Fabre (1993)

La libertà chiama la libertà, opera w 5 scenach – III część trylogii operowej The Minds of Helena Toubleyn (1993-95)

Quando la terra si rimette in movimento, balet do libretta Jana Fabre (1995)

Three Solos, balet do libretta Jana Fabre (1995)

Up Into the Silence, pieśni na sopran, baryton, kwartet smyczkowy i orkiestrę do słów Edwarda E. Cummingsa i Jana Fabre (1996-2000)

Tha’ Munnot Waste No Time na trzy (lub dwa) fortepiany i klarnet (1998)

Przystępuję do Ciebie na sopran i orkiestrę kameralną do słów Edwarda Stachury (2001)

Trio na skrzypce, klarnet i fortepian (2003)

Introduction to Mystery na tenor, chór i orkiestrę (2005)

Filo d’Arianna na wiolonczelę solo (2005)

Moby Dick, opera (2010)

Tha'munnot waste no time na trzy fortepiany i klarnet (ad libitum) (2011)

Beauty Radiated in Eternity na chór i orkiestrę (2012)

Concerto of Song Offerings na fortepian, chór mieszany i orkiestrę (2014)

Literatura:

Kosz Stanisław, Eugeniusz Knapik – „Wyspy”, w: Muzyka polska 1945-1995 (red. Krzysztof Droba, Teresa Malecka, Krzysztof Szwajgier), Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 1996

Baculewski Krzysztof, Knapik Eugeniusz, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „klł”, PWM, Kraków 1997

Bias Iwona, Eugeniusz Knapik. Kompozytor i pianista, Akademia Muzyczna w Katowicach, Katowice 2001

Thomas Adrian, Knapik Eugeniusz, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 13, Macmillan Publishers Limited, London 2001

Osoby Tagi: Kompozytor, Wykonawca

kompozytor i pianista; ur. 9 lipca 1951, Ruda Śląska. Studiował w latach 1970-76 kompozycję u Henryka Mikołaja Góreckiego i grę na fortepianie w klasie Czesława Stańczyka w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. W 1976 otrzymał stypendium Rządu Francuskiego na studia kompozytorskie u Oliviera Messiaena w Paryżu.
Występuje w kraju i za granicą jako solista i kameralista (m.in. od 1982 współpracuje z Kwartetem Śląskim). Specjalizuje się w repertuarze współczesnym (m.in. był pierwszym w Polsce wykonawcą cyklu Vingt Regards sur l’Enfant-Jésus Oliviera Messiaena). Wielokrotnie występował na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” oraz innych festiwalach muzycznych, m.in. Festiwalu Saint-Denis w Paryżu, Octobre en Normandie w Rouen, Concertgebouw w Amsterdamie, Festiwalu Goulbenkiana w Lizbonie, SIMC w Rotterdamie. Dokonał licznych prawykonań oraz nagrań polskiej, a także światowej muzyki współczesnej.
Debiut kompozytorski Knapika odbył się już w 1974 roku na scenie Filharmonii Narodowej. W kolejnych latach wiele premier jego dzieł odbywało się na najbardziej znaczących polskich estradach koncertowych. Eugeniusz Knapik uzyskał wiele nagród jako kompozytor i pianista, m.in. w 1974 otrzymał specjalne wyróżnienie za Sonatę na flet solo (1972) na Konkursie Młodych w Krakowie, w 1976 – nagrodę na Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku oraz II nagrodę na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Le Chant na sopran i orkiestrę (1976), w 1977 – III nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Muzyki Kameralnej w Wiedniu za Concerto grosso na orkiestrę kameralną (1977), w 1979 – I nagrodę na Festiwalu „Młodzi Muzycy Młodemu Miastu” w Stalowej Woli za Corale, interludio e aria na flet, klawesyn i smyczki (1978), w 1985 – Nagrodę im. Stanisława Wyspiańskiego za Wyspy na orkiestrę smyczkową (1983). Dwukrotnie jego utwory reprezentowały Polskie Radio na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu: w 1978 utwór La flûte de jade na sopran i orkiestrę (1973) został wyróżniony, a w 1984 Kwartet smyczkowy (1980) zajął I miejsce. W 1985 przyznano mu Nagrodę Polihymnii za twórczość kameralną, zaś w 1997 doroczną Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich oraz Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. W tym samym roku za twórczość operową został przyjęty do „Loży Liderów” w Katowicach. Ponadto otrzymał: Nagrodę Prezydenta miasta Katowic (1999), Medal Komisji Edukacji Narodowej (2004), Medal Zasłużony Kulturze „Gloria Artis” i Nagrodę im. Juliusza Ligonia (2005), Nagrodę im. Wojciecha Korfantego (2006). W 2009 Eugeniuszowi Knapikowi została przyznana godność Członka Honorowego ZKP. W 2014 otrzymał Medal Roku Lutosławskiego za wybitny wkład w upowszechnienie muzyki i wiedzy o kompozytorze.
W 1988 na zamówienie dyrektora Opery la Monnaie w Brukseli Gerarda Mortier, rozpoczął pracę nad trylogią operową The Minds of Helena Troubleyn do tekstu Jana Fabre. W 1990 w De Vlaamse Opera w Antwerpii odbyła się premiera części I cyklu – Das Glas im Kopf wird vom Glas. W 1992 w ramach Documenta IX w Kassel miała miejsce premiera części II – Silent Screams, Difficult Dreams. W 1996 podczas Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień” odbyło się estradowe prawykonanie części III – La libertà chiama la libertà. We współpracy z Janem Fabre powstały również spektakle baletowe: The Sound of One Hand Clapping (1991), Da un’altra faccia del tempo (1993), Quando la terra si rimette in movimento (1995) oraz Three Solos (1995). Kolejne dzieło operowe kompozytora Moby Dick do libretta Krzysztofa Koehlera powstało w 2014 roku na zamówienie Teatru Wielkiego – Opery Narodowej.
Eugeniusz Knapik od 1976 pracuje w Katedrze Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki Akademii Muzycznej w Katowicach, od 1996 jest jej kierownikiem. Od 1992 kieruje również założonym przez siebie Studiem Muzyki Komputerowej i Elektroakustycznej. W 1994 otrzymał tytuł profesora. W latach 2002 - 2008 piastował godność rektora katowickiej uczelni.
Był długoletnim członkiem Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich, od 1999 do 2003 – wiceprezesem, w latach 1979-89 członkiem Komisji Programowej Festiwalu „Warszawska Jesień”. Był również członkiem prezydium i wiceprezesem Polskiej Rady Muzycznej.

 

aktualizacja: maj 2016 (wa)

Twórczość: Stefan Kisielewski to jedna z najbarwniejszych postaci polskiej sceny muzycznej. Twórczość kompozytorska stanowiła tylko jeden z wielu nurtów jego publicznej aktywności. Zajmował się także pracą literacką, publicystyczną i dziennikarską, był działaczem społecznym i politycznym. We wszystkich dziedzinach zajmował bezkompromisowe stanowisko, narażając się na represje komunistycznych władz, łącznie z pobiciem przez tak zwanych „nieznanych sprawców”. Usunięty został z Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Krakowie, gdzie wykładał przedmioty teoretyczne. Zlikwidowano na pewien czas pismo „Ruch Muzyczny”, którego był założycielem i redaktorem naczelnym. Wykluczono go z Sejmu, gdzie był posłem koła katolickiego „Znak”. Zakazano mu publikacji felietonów w katolickim „Tygodniku Powszechnym”. Swoje książki musiał wydawać pod pseudonimem w podziemnym obiegu. Jednak mimo wszelkich szykan był prawdziwym autorytetem. Na tekstach Stefana Kisielewskiego wychowywali się młodzi dziennikarze i publicyści. Jego głos liczył się w środowisku opozycyjnych ekonomistów i podziemnych działaczy niepodległościowych.
Muzyka Kisielewskiego była na estradach filharmonicznych niemal nieobecna, zarówno ze względów politycznych, jak i z powodu konserwatyzmu neoklasycznej stylistyki, której kompozytor pozostawał wierny w całej swojej twórczości. Kisielewski traktował muzykę jako sztukę autonomiczną, a proces twórczy widział jako wielopłaszczyznową organizację dźwięków. Odrzucał wszelkie treści pozamuzyczne i estetykę romantyczną. Komponował utwory o wyrazistej formie, stosując często klasyczne schematy formalne. Jego język dźwiękowy łączy tradycyjną tonalność z nowoczesną atonalnością. Charakterystyczny jest duży ładunek humoru i autoironii zawarty w tej muzyce, co odpowiada dobrze osobowości kompozytora - człowieka o błyskotliwej inteligencji i przekornym dowcipie. W ostatnich latach muzyka Kisielewskiego grana jest częściej - coraz wyraźniejszy staje się jej ponadczasowy charakter. Sporym powodzeniem cieszy się zwłaszcza ostatni utwór, ukończony tuż przed śmiercią kompozytora - Koncert fortepianowy.

Kompozycje:

Kwartet smyczkowy (1935)

Symfonia nr 1 (1939)

Danse vive na fortepian (1939)

Sześć preludiów i fug na fortepian (1943)

Toccata na fortepian (1944)

Serenada [wersja I] na fortepian (1945)

Koncert na orkiestrę kameralną (1949)

Rapsodia wiejska na orkiestrę kameralną (1950)

Symfonia nr 2 (1951)

Capriccio rustico na fortepian (1952)

Pięć pieśni do słów K. I. Gałczyńskiego na głos i fortepian (1952)

Siedem pieśni do słów K. I. Gałczyńskiego na głos i fortepian (1952-54)

Mała uwertura na orkiestrę kameralną (1953)

Intermezzo na klarnet i fortepian (1953)

Suita na obój i fortepian (1954)

Moto perpetuo na fortepian (1954)

Suita na fortepian (1955)

Perpetuum mobile na małą orkiestrę symfoniczną (1955)

Bakczysaraj w nocy na głos i fortepian (1955)

Capriccio energico na skrzypce i fortepian (1956)

Symfonia na 15 wykonawców (1961)

Suita na flet i klarnet (1961)

System doktora Smoły i profesora Pierza balet-pantomima (1962)

Divertimento na flet i orkiestrę kameralną (1964)

Podróż w czasie na orkiestrę smyczkową (1965)

Sygnały sportowe uwertura na wielką orkiestrę symfoniczną (1966)

Wesołe miasteczko balet (1968)

Spotkania na pustyni dla 10 wykonawców (1969)

Dialogi na 14 instrumentów (1970)

Cosmos I na wielką orkiestrę symfoniczną (1970)

Sonata na klarnet i fortepian (1972)

Serenada [wersja II] na fortepian (1974)

Symfonia w kwadracie (1974-78)

Koncert fortepianowy (1980-91)

Impresja kapryśna na flet solo (1982)

Trzy sceny burzliwe na fortepian (1983)

Mała rapsodia na klarnet i fortepian (1984)

Scherzo na fagot i fortepian (1988)

Osoby Tagi: Kompozytor, Muzykolog, Wykonawca

kompozytor, pedagog, krytyk muzyczny, publicysta i pisarz; ur. 7 marca 1911, Warszawa; zm. 27 września 1991, tamże. Studiował w Konserwatorium Warszawskim, uzyskując dyplomy z teorii muzyki (1934) i kompozycji (1937) w klasach Kazimierza Sikorskiego oraz z fortepianu (1937) w klasie Jerzego Lefelda. Odbył też dwuletnie studia z zakresu polonistyki i roczne – filozofii na Uniwersytecie Warszawskim (1929-31). W latach 1938-39 pogłębiał studia kompozytorskie w Paryżu. Podczas okupacji uczestniczył w tajnym życiu muzycznym. W 1945 założył pismo "Ruch Muzyczny", którego był redaktorem naczelnym do 1948. W latach 1945-49 wykładał przedmioty teoretyczne w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie.
Obok działalności kompozytorskiej uprawiał działalność publicystyczną (m.in. od 1945 pisał felietony w "Tygodniku Powszechnym"), a także krytykę i publicystykę muzyczną. Jest autorem wielu książek o tematyce muzycznej oraz utworów literackich publikowanych w kraju i za granicą (również pod pseudonimami Teodora Klona i Tomasza Stalińskiego). W latach 1957-65 był posłem na Sejm PRL. W latach 1973-78 odbywał podróże zagraniczne m.in. po Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Francji, Anglii, Włoszech, Skandynawii, gdzie wygłaszał odczyty na tematy związane z kulturą polską.
Stefan Kisielewski jest laureatem II nagrody na Festiwalu Muzyki Polskiej w 1955 za Koncert na orkiestrę kameralną (1949), I nagrody na konkursie na pieśń Mickiewiczowską w 1955 za Bakczysaraj w nocyna głos i fortepian (1955), Nagrody Muzycznej Miasta Krakowa w 1956, Nagrody Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku w 1973, Nagrody im. Andrzeja Struga w Warszawie w 1979, Nagrody Związku Kompozytorów Polskich w 1982, Nagrody Fundacji Schmidheinystiftung w St. Gallen w 1983 za całokształt twórczości oraz prywatnej nagrody publicystycznej im. Adolfa Bocheńskiego w 1988.