Hasła osobowe

Karłowicz Mieczysław

Twórczość: Mieczysław Karłowicz napisał wprawdzie tylko jedną symfonię, i to w czasach szkolnych, ale sześć poematów symfonicznych zapewniło mu miano najwybitniejszego polskiego symfonika. Ponad to napisał niewiele: wdzięczną Serenadę op. 2 na orkiestrę smyczkową, wspaniały, wirtuozowski Koncert skrzypcowy A-dur op. 8 i pełne uroku, młodzieńcze pieśni. Jak wyglądałyby jego dokonania twórcze, gdyby nie zginął zasypany lawiną w wieku trzydziestu trzech lat? Byłyby zapewne bogatsze, ale w dziedzinie muzyki symfonicznej pozostają i tak niezrównane. Wcześniejszy dorobek naszych kompozytorów - twórczość Jakuba Gołąbka, Antoniego Milwida i Wojciecha Dankowskiego w wieku XVIII, Józefa Elsnera i Karola Kurpińskiego w I połowie XIX wieku, wreszcie Władysława Żeleńskiego i Zygmunta Noskowskiego w jego drugiej połowie - był co najwyżej drugoplanowym zjawiskiem w historii muzyki europejskiej. Karłowicz dzięki swojej muzyce symfonicznej zajął w jej neoromantycznym nurcie z początków XX wieku jedno z najważniejszych miejsc.
W tamtych czasach jednak neoromantyzm Karłowicza wywoływał w Polsce zdecydowany sprzeciw. Według wybitnego historyka muzyki Aleksandra Polińskiego młodzi kompozytorzy, którzy chcieli „zmyć z siebie pamiątkę po Noskowskim” - jak pisał Karłowicz, „znajdują się obecnie w sferze jakiegoś złego ducha, który ich twórczość deprawuje, stara się wyzuć z oryginalności indywidualnej i narodowej, i przemienić w papugi, naśladujące niezdarnie głosy Wagnera i Straussa”. W twórczości Karłowicza widziano „modernistyczny chaos”. Podkreślano awangardowy charakter jego utworów, który miał być przyczyną małej ich popularności wśród polskiej publiczności.
Dla kompozytora szukającego nowej drogi twórczej prorokiem awangardy był Ryszard Strauss, w jego twórczości widział Karłowicz „proroczy rzut oka w przyszłość”. Z dzisiejszej perspektywy widać, że przyszłość należała do Debussy’ego, Schönberga i Strawińskiego, którzy wkraczali na główną scenę muzyki europejskiej, kiedy Karłowicz zachwycał się Wagnerem i Straussem. Za granicą ganiono więc Karłowicza za eklektyzm. Po koncercie kompozytorskim w Wiedniu w 1904 roku, na którym wykonana została Bianka z Moleny, Koncert skrzypcowy i Symfonia „Odrodzenie”, recenzent napisał: „Szkoda było trudzić się podróżą z Warszawy do Wiednia, aby pokazać, że uczyło się od Wagnera i Czajkowskiego.” Wpływy Czajkowskiego, Wagnera i Straussa wytykano Karłowiczowi również po następnym koncercie w Wiedniu cztery lata później. W programie znalazły się wówczas dojrzałe dzieła, poematy Powracające fale, Odwieczne pieśni, Stanisław i Anna Oświecimowie oraz Smutna opowieść. Zauważono jednak z uznaniem „dobrą technikę orkiestrową”. Doceniono ją również w Polsce. Krytycy i publiczność przyzwyczajali się do nowego stylu. Po koncercie 27 kwietnia 1908 roku w Filharmonii Warszawskiej, na którym odbyło się prawykonanie poematu Stanisław i Anna Oświecimowie pisano: „Poemat jest współczesny ze względu na bogactwo pomysłów instrumentacji, świeżość i oryginalność harmonii, nie ustępujących, a jednak wolnych od niewolniczego przedrzeźniania Straussa”, a także: „Karłowicz rozwija po swojemu zasady nowoczesnej kolorystyki orkiestrowej Ryszarda Straussa i dochodzi do wyników imponujących.”
Pełny sukces odniósł Karłowicz na kolejnym koncercie w Filharmonii 22 stycznia 1909 roku. Grzegorz Fitelberg, entuzjastyczny promotor nowej muzyki polskiej, prowadził wówczas wykonanie Odwiecznych pieśni. Aleksander Poliński, zaciekły przeciwnik wszystkiego co nowe, stały antagonista Karłowicza, nazwał je „cenną tęczowego blasku perłą muzyczną”! Dzisiaj nie musimy już denerwować się "modernistycznym chaosem", ani ganić Karłowicza za "eklektyzm". Jego muzyka symfoniczna pozostaje dla nas naprawdę "cenną tęczowego blasku perłą muzyczną", dającą wiele estetycznych satysfakcji.

Karłowicz 2009

zobacz: obchody jubileuszu 100. rocznicy śmierci Mieczysława Karłowicza w 2009 roku

Kompozycje:

O, nie wierz, pieśń na głos i fortepian (1892)

Z nową wiosną, pieśń na głos i fortepian (1895)

Czasem, gdy długo na pół sennie marzę, pieśń na głos i fortepian (1895)

Sześć pieśni op. 1 na głos i fortepian (1895-96)

Rdzawe liście strząsa z drzew, pieśń na głos i fortepian (1896)

10 pieśni op. 3 na głos i fortepian (1896)

Serenada op. 2 na orkiestrę smyczkową (1897)

Najpiękniejsze piosenki op. 4 na głos i fortepian (1898)

Pod jaworem, pieśń na głos i fortepian (1898)

Bianca da Molena op. 6, muzyka do dramatu Biała gołąbka Józefata Nowińskiego (1900)

Symfonia „Odrodzenie” op. 7 (1902)

Na Anioł Pański, melodeklamacja na głos recytujący i fortepian (1902)

Koncert skrzypcowy A-dur op. 8 (1902)

Powracające fale op. 9, poemat symfoniczny (1904)

Odwieczne pieśni op. 10, poemat symfoniczny (1906)

Rapsodia litewska op. 11, poemat symfoniczny (1906)

Stanisław i Anna Oświecimowie op. 12, poemat symfoniczny (1906)

Smutna opowieść op. 13, poemat symfoniczny (1908)

Epizod na maskaradzie op. 14, poemat symfoniczny (1908-09)

Literatura:

Chybiński Adolf, Mieczysław Karłowicz (1876-1909). Kronika życia artysty i taternika, PWM, Kraków 1949

Marek Tadeusz, Poematy symfoniczne Mieczysława Karłowicza, PWM, Kraków 1959

Dziębowska Elżbieta (red.), Z życia i twórczości Mieczysława Karłowicza, PWM, Kraków 1970

Chmara-Żaczkiewicz Barbara, Spóz Andrzej, Michałowski Kornel, Mieczysław Karłowicz. Katalog tematyczny dzieł i bibliografia, PWM, Kraków 1986

Polony Leszek, Karłowicz Mieczysław, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „klł”, PWM, Kraków 1997

Osoby Tagi: Kompozytor, Wykonawca

kompozytor i dyrygent; ur. 11 grudnia 1876, Wiszniewo; zm. 8 lutego 1909, Tatry. Dzieciństwo, do szóstego roku życia, spędził w rodzinnym majątku w Wiszniewie na Litwie. Po sprzedaży majątku w 1882 rodzina Karłowiczów osiedliła się w Heidelbergu, następnie w 1885 przeniosła się do Pragi, w 1886 – do Drezna, a w 1887 zamieszkała na stałe w Warszawie. W Heidelbergu i Dreźnie Mieczysław Karłowicz uczęszczał do szkół ogólnokształcących, od 1888 uczył się w szkole realnej W. Górskiego w Warszawie. Wychowany od najmłodszych lat w atmosferze miłości do muzyki, podczas pobytu za granicą poznał muzykę operową i symfoniczną, m.in. dzieła Bizeta, Webera, Brahmsa, Smetany. Od siódmego roku życia uczył się prywatnie gry na skrzypcach, w Dreźnie i Pradze, a następnie w Warszawie u Jana Jakowskiego. W latach 1889-95 był uczniem Stanisława Barcewicza, równocześnie uczył się harmonii u Zygmunta Noskowskiego i Piotra Maszyńskiego, następnie zaś kontrapunktu i form muzycznych u Gustawa Roguskiego. W tych latach zaczął także komponować. Z 1983/84 pochodzi pierwszy zachowany utwór Chant de mai na fortepian. W latach 1893-94 uczęszczał na wykłady na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1895 wyjechał do Berlina z zamiarem studiowania gry na skrzypcach pod kierunkiem Józsefa Joachima. Nie dostawszy się do jego klasy w Hochschule für Musik, uczył się prywatnie u Floriana Zajica. Postanowił jednak poświęcić się kompozycji i podjął studia u Heinricha Urbana. Równocześnie uczęszczał na wykłady z historii muzyki, historii filozofii, psychologii i fizyki na wydziale filozoficznym Uniwersytetu w Berlinie. Od końca 1895 do końca 1896 powstała większość spośród 22 zachowanych jego pieśni solowych. Z Berlina pisał korespondencje muzyczne do EMTA. Obok drobniejszych kompozycji w latach studiów u Urbana powstała muzyka do dramatu Józefata Nowińskiego Biała gołąbka. Pod koniec lat 90-tych Karłowicz podjął pracę nad Symfonią „Odrodzenie”, którą skończył już samodzielnie po powrocie do kraju. W 1901 ukończył studia i wrócił do Warszawy. W 1903 działał w Zarządzie Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, przy którym założył i prowadził orkiestrę smyczkową. Mieczysław Karłowicz poświęcił się całkowicie twórczości w dziedzinie jednego gatunku: poematu symfonicznego. W latach 1904-09 powstało 6 poematów symfonicznych op. 9-14. W 1906 kompozytor osiedlił się w Zakopanem. Z Tatrami łączyła go od lat szczególna więź. Działał w Towarzystwie Tatrzańskim, publikował artykuły z wędrówek górskich, pasjonował się wspinaczką, jazdą na nartach, fotografiką. Stał się jednym z pionierów polskiego taternictwa. Zginął tragicznie w Tatrach, zasypany lawiną śnieżną podczas samotnej wycieczki górskiej w drodze z Hali Gąsienicowej do Czarnego Stawu, u stóp Małego Kościelca. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Rudziński Witold

Twórczość: Pozycję Witolda Rudzińskiego w pejzażu współczesnej muzyki polskiej wyznacza w znacznym stopniu jego twórczość operowa. Ten gatunek muzyki dramatycznej, uważany przez wielu komentatorów dzisiejszej kultury za przebrzmiały, stanowi ważny dział dorobku Rudzińskiego. Wydaje się, że forma muzycznego dramatu odpowiada jego twórczemu temperamentowi szczególnie. Trzy spośród siedmiu oper oparł kompozytor na dziełach wielkich polskich pisarzy. W swojej pierwszej, trzyaktowej operze Janko muzykant z 1951 roku wykorzystał znaną nowelę Henryka Sienkiewicza. Jednoaktówka Odprawa posłów greckich z roku 1962 napisana została do tekstu dramatu Jana Kochanowskiego. Wreszcie opera Chłopi (1972) powstała na bazie powieści Władysława Reymonta, za którą pisarz otrzymał w swoim czasie nagrodę literacką Nobla. Do tego można dodać jeszcze komediooperę w trzech aktach Żółta szlafmyca (1960) do libretta według komedii Franciszka Zabłockiego. Do pierwozoru literackiego sięgnął Witold Rudziński również w dwuaktowej operze dla dzieci Pierścień i róża (1982) - była nim powieść Williama Thackaraya. Dwa pozostałe dzieła operowe - Komendant Paryża (1957) i Sulamita (1964) miały libretta pisane „autonomiczne”.
Najwybitniejszym dziełem operowym Witolda Rudzińskiego jest Odprawa posłów greckich. „Gdy przystępowałem do pracy - mówił kompozytor - fascynowały mnie dwie rzeczy: antyczny temat w staropolskim ujęciu z jego niesłychaną aktualnością, siła dramatyczna oraz piękno języka i obrazów.” Charakterystyczne, że kompozytor nie nawiązał w żaden sposób do wyimaginowanej muzyki antycznej, choć przy takim temacie można by oczekiwać jakiejś formy stylizacji. Warto zauważyć, że Witold Rudziński posługuje się własnym językiem muzycznym we wszystkich swoich operach, niezależnie od ich tematu. Unika stylizacji czy sięgania do oryginalnych muzycznych wzorów nawet w Chłopach, gdzie wprowadzenie cytatów z polskiego folkloru, czy bardziej wyrafinowanej stylizacji polskiej muzyki ludowej narzucało się samo. W komentarzu do płyty z nagraniem Odprawy wybitny krytyk i pisarz muzyczny Ludwik Erhardt słusznie zauważył: „Witold Rudziński postąpił radykalnie: po prostu rozciął ten węzeł nie wdając się w rozważania teoretycme i ufając swemu wyczuciu artystycznemu. Osiągnął znakomity sfekt. Odprawa posłów greckich pisana jest przy użyciu współczesnego języka muzycznego, łącznie z wykorzystaniem możliwości techniki aleatorycznej w centralnej scenie zbiorowej. A jednak nad wszystkim unosi się uchwytna aura staropolska i antycza. Tworzy ją surowość i pewien zamierzony prymityw linii melodycznej, bliższy melorecytacji niż śpiewności operowej. Rudziński układa swą muzykę z bardzo prostych elementów, świadomie eliminując bardziej wymyślne środki polifoniczne czy brzmieniowe. Nie naśladuje żadnego stylu. Orkiestra używana jest bardzo oszczędnie. Jest ona niewielka - instrumenty dęte w obsadzie pojedynczej, tylko perkusja znacznie rozbudowana z wykorzystaniem ksylofonu, wibrafonu, dzwonów, harfy, czelesty i dwóch fortepianów. Metaliczne, barwne współbrzmienia tych instrumentów nadają wyraźny, odrębny charakter muzyce opery. Mimo skromnych środków i niewielkich rozmiarów tej jednoaktowej opery niewątpliwie można ją zaliczyć do rzędu najlepszych utworów powstałych w Polsce w ciągu ostatnich dwudziestu lat.”
Prapremiera Odprawy posłów greckich odbyła się w 1966 roku w Miejskim Teatrze Muzycznym w Krakowie, a wcześniej, w roku 1963 Witold Rudziński otrzymał za swoje dzieło pierwszą nagrodę w Konkursie Kompozytorskim Księcia Rainiera III w Monako.

Kompozycje:

Sonatina na flet i fortepian (1934)

Koncert fortepianowy [wersja I] (1936)

Divertimento na orkiestrę smyczkową (1940)

Ballada o Janosiku [wersja I] na głos i fortepian (1941)

Symfonia nr 2 (1944)

Pięć lat, poemat wojenny na chór mieszany a cappella (1945)

Siedem pieśni ludowych na chór mieszany (1945)

Sonata na altówkę i fortepian (1946)

Koncert fortepianowy [wersja II] (1947)

Nonet na flet, obój, klarnet, fagot, róg, skrzypce, altówkę, wiolonczelę i kontrabas (1947)

Pieśni kurpiowskie, 8 pieśni na mały zespół orkiestrowy, 2-głosowy chór mieszany lub 2 solistów (1947)

Trzy pieśni do tekstów ludowych na chór mieszany (1947)

Suita polska na fortepian (1950)

Janko Muzykant, opera w 3 aktach (1951)

Chłopska droga, kantata na sopran, tenor, baryton, chór mieszany i orkiestrę (1952)

Przewodnik liryczny po Warszawie na sopran i fortepian (1953-81)

Kwintet z fletem (1954)

Ballada o Janosiku [wersja II] na chór mieszany i małą orkiestrę (1955)

Lustro życia, śpiewogra w 3 aktach (1957)

Parady [wersja I], suita na orkiestrę symfoniczną (1958)

Muzyka koncertująca na fortepian i orkiestrę kameralną (1958)

Komendant Paryża (Jarosław Dąbrowski), opera w 3 aktach (1958)

Deux portraits des femmes na sopran solo i kwartet smyczkowy (1960)

Dach świata, poemat muzyczny na głos recytujący i orkiestrę symfoniczną (1960)

Odprawa posłów greckich, opera w 1 akcie (1962)

Sulamita, opera w 1 akcie (1964)

Obrazy Świętokrzyskie na orkiestrę symfoniczną (1965)

Moniuszkiana, suita symfoniczna (1965)

Gaude Mater Polonia, muzyka oratoryjna na głos recytujący, sopran, alt, tenor, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1966)

Wariacje i fuga na perkusję solo (1966)

Preludia na klarnet, altówkę, harfę i perkusję (1967)

Largo, aria e toccata per arpa sola (1968)

Lipce, muzyka oratoryjna na chór mieszany i orkiestrę (1968)

Burleska na klarnet i fortepian (1969)

Polonaise-rapsodie na wiolonczelę i fortepian (1969)

Żółta szlafmyca, komedioopera w 3 aktach (1969)

Concerto grosso [wersja I] na perkusję solo i dwie orkiestry smyczkowe (1970)

Fantazja góralska na gitarę solo (1970)

Uwertura góralska na orkiestrę symfoniczną (1970)

Chłopi, opera (1972)

Do obywatela Johna Browna, concertino na sopran oraz flet, róg, wiolonczelę, fortepian i perkusję (1972)

Proverbia latina na klawikord (1974)

Quasi una sonata per pianoforte (1975)

Gdziekolwiek ziemia jest snem na sopran i fortepian (1975)

Duo concertante per batteria (1976)

Dwie pieśni do słów Cypriana Kamila Norwida na głos i fortepian (1976-77)

Sonata na klawesyn (1977-78)

Sonata pastorale na skrzypce i fortepian (1978)

Śpiewające podwórko (Dzięcioł i sosna), 20 piosenek dla dzieci na głos i fortepian (1978)

Dzięcioł i sosna, piosenki dla dzieci na głos i fortepian (1978-97)

Capriccio-Impromptu – Hommage à Bizet [wersja I] na skrzypce i fortepian (1980)

Ricercar sopra „Roman Lasocki” per violino solo (1981)

Pierścień i róża, opera dla dzieci (1982)

Pobudka na czworo skrzypiec (1985)

Capriccio-Impromptu – Hommage à Bizet [wersja II] na skrzypce i małą orkiestrę (1986)

Chleba powszedniego, motet na głos męski, chór mieszany i organy (1987)

Trzy pieśni starohebrajskie na głos i fortepian (1987)

Dialog, sonata na saksofon altowy i fortepian (1987)

Dzieńdobrynki, dobranocki... na głos i fortepian (1987)

W kręgu psalmów, muzyka oratoryjna na sopran, tenor, baryton, chór chłopięcy, dwa chóry mieszane i 6 grup perkusyjnych (1987)

Plejady, sonata na klarnet i fortepian (1987)

Kasjopea, sonata na skrzypce i fortepian (1987)

Trzy liturgie etiopskie na 6 głosów męskich (1988)

Pies i mucha, 6 utworów dla dzieci na skrzypce i fortepian (1988)

Kotek i kłębuszek, utwory na fortepian dla dzieci (1988)

Gadanki – śpiewanki na chór mówiony (1989)

Madonna [wersja I], 5 pieśni na sopran (ad libitum z fletem lub klarnetem) i fortepian (1991)

Jakub i Rachel, balet na mały zespół perkusyjny i mały chór (1991)

Psalmus VI „Domine, ne in furore tuo arguas me” na 5 głosów (lub chór) i organy (1992)

Słowa Panny Maryji na chór mieszany i małą orkiestrę (1992)

Concerto grosso [wersja II] na perkusję solo i 2 fortepiany (1992)

Madonna [wersja II], 5 pieśni na głos i orkiestrę symfoniczną (1992)

Laurea Romana poetorum, 5 pieśni na chór mieszany a cappella (1992)

Serenata per violino, viola e violoncello (1993)

Litania Ostrobramska na sopran, 2 trąbki, 4 kotły i organy (1994)

Etude-Fantaisie pour flûte et piano (1994)

Capriccio per clarinetto solo (1995)

Kaszubskie pieśni weselne na chór mieszany a cappella (1995)

Trio klarnetów na 3-5 klarnetów (1995)

Planctus. Lament Świętokrzyski. Żale Matki Boskiej pod Krzyżem na chór z organami ad libitum (1995)

Trzy pieśni na chór a cappella (1995)

O morsciech wiatrach na chór mieszany a cappella (1995)

Passacaglia per violino solo (1996)

Divertimento rustico na orkiestrę smyczkową (1996-97)

Już próżno! na głos i fortepian (1997)

Triplo concerto per tromba, due corni, batteria concertante e orchestra d’archi (1999)

Improvvisazione sopra il nome J. S. Bach na fortepian (2000)

Gaspar Ruiz [niedokończony], opera w 1 akcie na solistów, chór i orkiestrę (2002)

Publikacje:

Lekcje słuchania muzyki. Zarys metodyki dla szkół umuzykalniających, PWM, Kraków 1947

Co to jest opera, PWM, Kraków 1955

Stanisław Moniuszko, cz. I W Wilnie, PWM, Kraków 1955

Stanisław Moniuszko, cz. II W Warszawie, PWM, Kraków 1961

Warsztat kompozytorski Beli Bartoka, PWM, Kraków 1964

Muzyka dla wszystkich, PWM, Kraków 1966

Moniuszko i jego muzyka, PZWS, Warszawa 1970

O muzyce przy głośniku. Nauka słuchania muzyki, PWM, Kraków 1975

Nauka o rytmie muzycznym, PWM, Kraków 1987

Literatura:

Witoldowi Rudzińskiemu w 80-lecie urodzin, (Zeszyty Naukowe 25 pod red. Ludwika Bielawskiego, Henryki Kowalczyk), Akademia Muzyczna w Warszawie, Warszawa 1993

Thomas Adrian, Rudziński Witold, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 21, Macmillan Publishers Limited, London 2001

Goniarska Barbara, Rudziński Witold, w: Almanach Kompozytorów Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie, t. II, Akademia Muzyczna w Warszawie, Warszawa 2004

Osoby Tagi: Kompozytor, Muzykolog

kompozytor, pedagog, teoretyk i historyk muzyki; ur. 14 marca 1913, Siebież (Rosja); zm. 29 lutego 2004, Warszawa. W 1936 otrzymał dyplom w zakresie filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, a w 1937 ukończył Konserwatorium Wileńskie, gdzie studiował w klasie kompozycji Tadeusza Szeligowskiego i grę na fortepianie u Stanisława Szpinalskiego. W latach 1938-39 odbył w Paryżu studia uzupełniające, doskonaląc swój warsztat kompozytorski pod kierunkiem Nadii Boulanger i Charles’a Koechlina. Równocześnie podjął studia w Instytucie Gregoriańskim w zakresie teorii rytmu według Dom André Mocquereau. Dało to podstawę do badań, które doprowadziły do opracowania przez Witolda Rudzińskiego oryginalnego systemu rytmu muzycznego. Po powrocie do kraju w latach 1939-42 był profesorem przedmiotów teoretycznych w Konserwatorium Wileńskim. W 1943 przeniósł się do Warszawy. Po wojnie został profesorem Konserwatorium Łódzkim (1945-47), następnie dyrektorem Departamentu Muzyki w Ministerstwie Kultury i Sztuki (1947-48) oraz dyrektorem Państwowej Filharmonii i Opery Stołecznej w Warszawie (1948-49). Od 1957 do 1994 wykładał kompozycję i teorię muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie w latach 1967-69 pełnił również funkcję prorektora.
Witold Rudziński w 1963 otrzymał nagrodę specjalną na Konkursie im. księcia Rainiera III w Monako za operę Odprawa posłów greckich (1962), w 1965 – I nagrodę na Konkursie im. Edvarda Griega w Bergen za Obrazy Świętokrzyskie na orkiestrę symfoniczną (1965), w 1979 – II nagrodę za concertino Do obywatela Johna Browna na sopran oraz flet, róg, wiolonczelę, fortepian i perkusję (1972) na Konkursie Kompozytorskim im. Karola Szymanowskiego, w 1996 – I nagrodę za Kaszubskie pieśni weselne na chór mieszany a cappella (1995) na konkursie kompozytorskim na pieśni o tematyce kaszubskiej i pomorskiej w Wejherowie. Został też wielokrotnie uhonorowany wysokimi odznaczeniami państwowymi, m.in. Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, tytułem „Zasłużony Nauczyciel PRL”, wieloma nagrodami Ministra Kultury i Sztuki. W 1998 Akademia Muzyczna w Warszawie nadała mu tytuł doctora honoris causa.
Witold Rudziński jest autorem szeregu publikacji, do których należą: prace poświęcone Stanisławowi Moniuszce (w tym monografia Moniuszko, wydana przez PWM w 1954 i później wielokrotnie wznawiana), Warsztat kompozytorski Beli Bartóka (PWM, Kraków 1964), traktat Nauka o rytmie muzycznym (PWM, Kraków 1987), podręczniki słuchania muzyki oraz książki o tematyce operowej.

Moss Piotr

Twórczość: Twórczość Piotra Mossa jest niezwykle obfita i różnorodna. Obejmuje wszelkie gatunki utworów, z wyraźnym nurtem muzyki filmowej i teatralnej, dominującym w jego wcześniejszej twórczości, ale obecnym i dzisiaj, choć na dalszym planie. Przełomowe znaczenie dla jej rozwoju miał kontakt kompozytora z Nadią Boulanger w 1976 roku i studia w Paryżu w latach : „To był dla mnie prawdziwy szok” - wspominał Piotr Moss. „Miałem 27 lat, w Polsce żyło mi się nieźle, miałem pełno zamówień dla teatru, dla radia. Kontakt z Nadią Boulanger całkowicie zmienił tok mego myślenia, wpłynął na etykę artystyczną. Dzięki Nadii Boulanger, która była już wtedy żywą legendą światowej muzyki, zdałem sobie sprawę z odpowiedzialności artysty, że talent jest darem należącym nie tylko do twórcy, że odpowiedzialność artysty polega, między innymi, na jak najbardziej rygorystycznym wykonywaniu swego zawodu, by nie zmarnować daru, by nie zmarnować tego, co nie twoje.”
Nadia Boulanger była prawdziwym duchem opiekuńczym wielu kompozytorów polskich, a kontakt z nią powodował zazwyczaj przewartościowanie idei twórczych. Studia u Nadii Boulanger spowodowały wzrost zainteresowania Piotra Mossa muzyką autonomiczną. Jego utwory charakteryzują się dużą swobodą w wykorzystywaniu rozmaitych technik kompozytorskich, sięganiu do tradycji i stosowaniu nowoczesnego języka. Często stosuje cytaty z dzieł obcych i własnych. Emocja muzyki Piotra Mossa jest z ducha romantyczna, kompozytor podkreśla zresztą związki swojej twórczości z romantyzmem i neoromantyzmem. I mówi o humanistycznym aspekcie komponowanej przez siebie muzyki, przez co należy zapewne rozumieć jej przystępność i unikanie częstej wśród współczesnych twórców hermetyczności.

Kompozycje:

Tre istanti per arpa sola (1972)

Symfonia „Charon” (1972)

Szkice o miłości na sopran i orkiestrę (1972-73)

Trio na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1974)

Koncert na wiolonczelę i orkiestrę (1975)

Muzyka w trzech częściach na klawesyn i 3 grupy instrumentów (1975)

Dialogi na skrzypce i fortepian (1977)

Utwór na cztery puzony (1977)

Quartetto per quattro violoncelli (1978)

Trois pensées... na klarnet i zespół kameralny (1978)

Sinfonia in dieci parti (1978)

Garść liści wierzbowych na baryton, 3 wiolonczele i 3 kontrabasy (1978)

Koncert na klawesyn i dwie orkiestry smyczkowe (1980)

Salve Regina na chór dziecięcy i organy (1981)

Sonata na wiolonczelę solo (1981)

Incontri per orchestra (1982)

Chants d’antan na flet i fortepian (1982)

Petites histoires na fagot solo (1982)

Silence na orkiestrę (1982)

Gloria na chór męski, 3 trąbki i 3 puzony (1982)

Musique en trois mouvements na wiolonczelę i zespół kameralny (1982)

Cinq impromptus na gitarę solo (1982)

Sonata na kwartet smyczkowy (1983)

Nostalgies I na klarnet (klarnet basowy) i dwa kwartety smyczkowe (1983)

Magnificat I na chór dziecięcy i organy (1983)

Cinque intermezzi na dwoje skrzypiec (1983)

Musique concertante na fortepian i cztery instrumenty (1983)

Historyjki na 3 fagoty (1983)

Concertino na dwoje skrzypiec, dwa kwartety smyczkowe i kontrabas (1984)

Nuits... Kwartet smyczkowy nr 3 (1984)

Der Du bist drei in Einigkeit na chór mieszany i kwintet smyczkowy (1984)

Stances, trio na klarnet, wiolonczelę i fortepian (1984-85)

Suite na flet i fortepian (1984-87)

Symphonie concertante na flet, fortepian i orkiestrę (1985)

Hymne na orkiestrę (1985)

Magnificat III per soli e coro (1985)

Solo II na wiolonczelę (1985)

Thèmes variés na róg i fortepian (1985)

Musique élégiaque na fagot i kwintet smyczkowy albo orkiestrę smyczkową (1986)

Form III na dwa klarnety basowe (1986)

Elegia – Alexandre Tansman in memoriam na 2 wiolonczele (1986)

Aus der Tiefe, kantata na bas, chór mieszany i zespół instrumentalny (1986)

Form V na flet, wiolonczelę i fortepian (1987)

Elegia nr 2 na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową (1987)

Stylisations II na róg i orkiestrę smyczkową (1987)

Défets, oratorium (1987)

Maillons na klawesyn i kwartet smyczkowy (1987)

Expériences na orkiestrę (1987)

Suite na harfę celtycką i mandolinę (1987)

Maximen und Reflexionen na fortepian i kwintet smyczkowy (1988)

Angst und Form. Concerto pour saxophone alto et orchestre avec soprano obligé (1988)

Scènes na zespół instrumentalny (1988)

Veillée na obój i orkiestrę smyczkową (1988)

Métaphores na saksofon altowy i fortepian (1989)

D’un silence... Concerto pour clarinette (prenant clarinette basse) et orchestre (1989)

Form VI pour baryton, kontrabas i chór mieszany (1989)

Sonate pour saxophone alto et piano (1990)

Espressioni varianti. Koncert na harfę, 2 flety, 2 perkusje i smyczki (1990)

Sueños, oratorium na solistów, chór i orkiestrę (1990)

Quartettsatz na fortepian i trio smyczkowe (1990)

Scherzo na zespół instrumentalny (1990)

Quartettino na trio instrumentów dętych drewnianych i akordeon (1990)

Récit na wiolonczelę solo (1991)

Mélancolies d’automne na saksofon altowy i orkiestrę smyczkową (1991)

Novella na orkiestrę (1991)

Pantum na mezzosopran, wiolonczelę i fortepian (1992)

Solo IV na saksofon altowy (1992)

Ragtime II na 8 wiolonczel (1992)

Form IX na fortepian (1992)

Tissages na orkiestrę (1992-93)

Intrada na orkiestrę (1993)

Ugui na recytatora i orkiestrę (1993)

Capriccio na fortepian i smyczki (1994)

Duos pour 2 violons (1994)

De l’amour, 5 pieśni na tenor i orkiestrę (1994)

Form XI na dwa saksofony altowe (1995)

Adagio II na organy i smyczki (1996)

Fantaisie na wiolonczelę i smyczki (1996)

Concerto-Rhapsodie na puzon i orkiestrę (1996)

Karla, opera w dwóch aktach (1996)

Gédéon, oratorium (1996)

Les Ailes de Jean-Pierre, opera w jednym akcie (1997)

Le cirque de Giuseppe na recytatora i orkiestrę (1997)

Fresque na orkiestrę (1998)

Dzień-Noc, kantata na kontralt i orkiestrę (1998)

Visages. Concerto pour hautbois et orchestre (1999)

Episodes na orkiestrę (1999)

Koncert na 2 harfy i orkiestrę „Voyage” (2000)

Misterioso na 2 wiolonczele (2000)

Tempo di tango na flet, gitarę i altówkę (2000)

Tango na chór i orkiestrę (2000)

Le petit singe bleu na recytatora i orkiestrę (2000)

Weihnachtskantate na sopran, chór żeński, organy i smyczki (2000)

Form XIII na 4 rogi (2000)

Suite LA na orkiestrę i chór (ad libitum) (2001)

Cinq pièces na flet, harfę i smyczki (2001)

Quatre improvisations na harfę solo (2001)

Meditation und Psalm na chór i orkiestrę (2001)

Stabat Mater na mezzosopran, chór i 8 wiolonczel (2002)

Ombres na 10 skrzypiec i fortepian (2002)

Sternlicht-Sonate na fortepian (2002)

Koncert fortepianowy „Portrety” (2003)

Koncert na wiolonczelę i orkiestrę nr 2 „Prièeres” (2003)

Rapsodia na orkiestrę (2003)

Etude de concert na fortepian (2003)

Intermède na dwie orkiestry dęte (2003)

Passage na chór, orkiestrę dętą i orkiestrę symfoniczną (2003)

Et Dieu couvrit son visage na mezzosopran i zespół kameralny (2004)

Cinq airs d’opéra na mezzosopran i orkiestrę (2004)

Solo V na klarnet (2004)

Récit II na skrzypce i orkiestrę (2005)

Récit III na skrzypce i zespół instrumentalny (2005)

La malédiction de Noémia, bajka muzyczna na recytatora, sopran, mezzosopran, chór dziecięcy, zespół kameralny, dźwięki elektroniczne i orkiestrę (2005)

Drei elegische Gesänge für Frauenchor und Streicher (2006)

Elegia III na altówkę i fortepian (2006)

Partita na orkiestrę (2006)

Elegia IV na smyczki (2006)

Méditation et danse pour petite clarinette en mib (2006)

Cinq tableaux de Caspar David Friedrich na orkiestrę (2007)

Form XIV na głos i wiolonczelę (2007)

Brewiarz na baryton i smyczki (2008)

Entre les jours na mezzosopran i kwartet smyczkowy (2008)

Niké hésitante na tenor i smyczki (2008)

Septembre na mezzosopran, wiolonczelę i fortepian (2008)

Chagall. Kwartet smyczkowy nr 4 (2008)

Masques, koncert na flet i orkiestrę (2009)

Introduction et Rondino na flet i fortepian (2009)

Passions – Koncert na 2 wiolonczele i orkiestrę (2009-2010)

Hymne III na kwartet dęty i organy (2010)

Hymnes et invocations na flet i trio smyczkowe (albo kwartet smyczkowy) (2010)

Prélude na fortepian (2010)

Alleluja na chór dziecięcy, chór mieszany i orkiestrę (2010)

Concerto-Sérénade na 2 flety i małą orkiestrę (2010)

...et seul le silence après eux... na sopran i orkiestrę (2011)

Wiersze Kawafisa (Poèmes de Kawafis) na baryton i orkiestrę (2011)

Za chwilę… na baryton i trio fortepianowe (2012)

Sonata na wiolonczelę i fortepian (2012)

Form XV na flet i organy (2012)

Berceuses pour Hugo na 2 flety (2012)

Duettino IV na klarnet B i wiolonczelę (2012)

Récit IV na altówkę i smyczki (2012)

Moment musical III na obój, skrzypce i harfę (2012/2013)

Valse sentimentale na harfę (2012/2013)

Dédicace V na zespół instrumentalny (2013)

Les Adieux, trio na 2 skrzypiec i altówkę (2013)

Dédicace VI na skrzypce i altówkę (2013)

Angst und Vertrauen - kwartet fletowy (2014)

Ophélie, trio na flet, altówkę i harfę (2014)

Pezzo elegiaco na skrzypce i harfę (2014)

Moments musicaux IV na 2 flety (2014)

Drôle de valse na fortepian (2014)

Hommage à Toruń na orkiestrę (2015)

Tenebroso - koncert na 2 flety i orkiestrę (2015)

Przemijanie na alt i 4 wiolonczele do słów Macieja Wojtyszko (2015)

Trio na skrzypce, altówkę i wiolonczelę (2015)

Suite française na gitarę i akordeon (2016)

Musique pour cordes (2016)

Bromba i muzyka na aktorów i orkiestrę do słów Macieja Wojtyszki (2016)

Nature morte na flet/piccolo, klarnet/klarnet basowy i wiolonczelę (2016)

Concerto élégiaque na altówkę i orkiestrę (2016)

Dédicace VII na 4 gitary (2016)

Koncert opolski na skrzypce i orkiestrę (2017)

Dédicace VIII na orkiestrę (2017)

Kołysanka dla Mruczka na flet i harfę (2018)

Offenbachiana II na 4 wiolonczele (2018)

Variations sur un thème de Mozart na smyczki (2018)

Sonety Asnyka na sopran (mezzosopran) i orkiestrę (2018)

Laurka na orkiestrę (2018)

Symphonie nr 5 "La Bizarre" (2018)

Ein Lied an Gott na mezzosopran i 2 wiolonczele do słów Else Lasker-Schueler (2018)

Polonez 1989 na orkiestrę (2018)

Valse pour quatre na kwartet fortepianowy (2018)

Te Deum na sopran, baryton, chór i orkiestrę (2019)

Suita elegijna na zespół wiolonczel (2019)

Improvvisazione na harfę solo (2019)

Według Memlinga, koncert na flet, organy i orkiestrę (2019)

Zmiany pogody, cykl pieśni na baryton i smyczki do tekstów Janusza Szubera (2019)

Sombres lumières, koncert na wiolonczelę, fortepian i orkiestrę (2020)

Seule, cykl pieśni na sopran i orkiestrę do tekstów Christine de Pisan (2020)

Form XVI na 3 akordeony i organy (2021)

Tren pamięci zabitych górników z kopalni Wujek na 9 wiolonczel, orkiestrę dętą i orkiestrę symfoniczną (2021)

Souvenir na wiolonczelę i akordeon (2021)

Concerto malinconico na saksofon tenorowy i orkiestrę (2021)

Suite concertante na gitarę i smyczki (2021)

Tango variabile na altówkę i fortepian (2021)

Literatura:

Lindstedt Iwona, Moss Piotr, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „m”, PWM, Kraków 2000

Lisiecka Anna, Laureat światowych nagród, "Twoja Muza" 2003 nr 1, s.25-26.

Piotr Moss: pociąga mnie artystyczna wszechstronność opery, "Muzyka21" 2008 nr 2, s. 8-9

Osoby Tagi: Kompozytor

kompozytor; ur. 13 maja 1949, Bydgoszcz. Studiował kompozycję w klasie Grażyny Bacewicz, a po jej śmierci u Piotra Perkowskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, którą ukończył z wyróżnieniem w 1972, w latach 1974-76 prywatnie pod kierunkiem Krzysztofa Pendereckiego. Od 1976 do 1977 odbył studia uzupełniające u Nadii Boulanger w Paryżu, uzyskując tam nagrodę Stowarzyszenia Przyjaciół Lili Boulanger za całokształt twórczości.

Jest laureatem wielu nagród i wyróżnień w krajowych i międzynarodowych konkursach kompozytorskich, m.in.: 1972 – I nagroda Konkursu Kompozytorskiego w Krakowie za Tre istanti per arpa sola (1972), 1973 – II nagroda Konkursu Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Symfonię „Charon” (1972), 1978 – I nagroda na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. Carla Marii von Webera w Dreźnie za Quartetto per quattro violoncelli (1978) oraz główna nagroda na konkursie Associazione Musicale Valentino Bucchi w Rzymie za Trois pensées... na klarnet i zespół kameralny (1978), 1979 – I nagroda na Konkursie im. Artura Malawskiego za Garść liści wierzbowych na baryton, 3 wiolonczele i 3 kontrabasy do poezji Jarosława Iwaszkiewicza (1978), 1982 – III nagroda na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Stroud za Chants d’antan na flet i fortepian (1982) oraz I nagroda Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego w Barcelonie za Salve Regina na chór chłopięcy i organy (1981), 1983 – II nagroda na Międzynarodowym Konkursie „Berliner Liedertofel” w Berlinie Zachodnim za Glorię na chór męski, 3 trąbki i 3 puzony (1982), 1984 – I nagroda na Konkursie Kompozytorskim we Fresnes za Musique concertante na fortepian i cztery instrumenty (1983), II nagroda Konkursu Kompozytorskiego w Bernach za Der du bist drei in Einigkeit na chór mieszany i kwintet smyczkowy (1984) i III nagroda na Konkursie Kompozytorskim w Brazylii za trio Stances na klarnet, wiolonczelę i fortepian (1984-85), 1988 – II nagroda na Konkursie im. Karola Szymanowskiego w Warszawie za Veillée na obój i orkiestrę smyczkową (1988), 2002 – II nagroda na Konkursie Kompozytorskim im. Grażyny Bacewicz za Stylisations II na róg i orkiestrę smyczkową (1987), 2008 – II nagroda na Konkursie Kompozytorskim PROBLATICA w Toruniu za Brewiarz na baryton i smyczki do tekstu Zbigniewa Herberta (2008).

Piotr Moss w roku 1984 przyjął obywatelstwo francuskie.

Utwory Piotra Mossa były wykonywane w wielu krajach Europy, a także w Stanach Zjednoczonych, Singapurze, Kolumbii i Republice Południowej Afryki. Dyrygowali nimi m.in.: Mirosław Jacek Błaszczyk, François-Xavier Bilger, Marek Bobéth, Łukasz Borowicz, Tomasz Bugaj, Karol Borsuk, Hervé Brisse, Jean-Claude Casadesus, Amaury du Closel, Przemysław Fiugajski, David Garforth, Howard Griffith, Olivier Holt, Joseph A. Herter, Jerzy Katlewicz, Jacek Kaspszyk, Daniel Kawka, Michal Klauza, Wojciech Michniewski, Jerzy Maksymiuk, Jacques Mercier, Grzegorz Nowak, Marcin Nałęcz-Niesiołowski, Bogdan Olędzki, Janusz Przybylski, Józef Radwan, Wojciech Rodek, Jacek Rogala, Zygmunt Rychert, Mścisław Rostropowicz, Marc Soustrot, Ruben Silva, Daniel Stabrawa, Leonard Slatkin, Tadeusz Strugała, Michel Tabachnik, Pascal Verrot, Antoni Wit, Piotr Wijatkowski, Sławek A. Wróblewski, Tadeusz Wojciechowski, a wykonawcami byli m.in.: Dénise Megevand, Jadwiga Rappé, Anna Sikorzak-Olek, Helga Storck, Anna Mikołajczyk, François Le Roux, Jeff Cohen, Barbara Marcinkowska, Andrzej Bauer, Roman Jabłoński, Maria Sartova, Christian Crenne, Jean-Louis Capezzali, Marie Kobayashi, Véronique Briel, Emilian Madey, Gautier Capuçon, Tomasz Strahl, Christian Seibert, Stefan Stałanowski, Tomasz Tomaszewski, Günther Nussbaum, Anna Radziejewska, Krystyna Jamroz. Wiele kompozycji zostało nagranych m.in. przez Narodową Orkiestrę Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, Orkiestrę Polskiego Radia i Telewizji w Krakowie, Polską Orkiestrę Radiową, Orkiestrę Kameralną Polskiego Radia „Amadeus” oraz orkiestry Radia Francuskiego, dla takich m.in. wydawnictw fonograficznych, jak BMG, Covielleo Classics, Polskie Nagrania, DUX (płyta z nagraniem Cinque intermezzi otrzymała m.in. najwyższą ocenę we francuskim piśmie „Diapason”), Sonoton/Pro Viva, Polskie Radio.

Od 1993 współpracuje z pisarzem Jeanem-Luisem Bauerem. Razem stworzyli melodramat Ugui na recytatora i orkiestrę (1993), oratorium Gédéon (1996), dwie opery kameralne: Karla (1996) i Les Ailes de Jean-Pierre (1997) oraz cykl pieśni na tenor i orkiestrę De l’amour... (1994).

Piotr Moss jest również twórcą muzyki teatralnej (dla teatrów w Polsce, Amsterdamie, Rotterdamie, Paryżu, Lyonie, Lille, Avignionie, Koszycach oraz Teatru Polskiego Radia), filmowej (m.in. do filmów Andrzeja Titkowa, dla Telewizji Polskiej, Canal Plus, producentów francuskich) i rozrywkowej (jego piosenki śpiewali m.in.: Jerzy Połomski, Rena Rolska, Jolanta Kubicka, Joanna Rawik, Teresa Tutinas, Anna Chodakowska, Krzysztof Majchrzak, Andrzej Szajewski, Krystyna Tkacz, Krzysztof Kolberger, Miroslawa Krajewska, Irena Kwiatkowska). Jako autor audycji muzycznych współpracował z France Culture i France Musique. Od 1989 uprawia tę działalność we wszystkich programach Polskiego Radia.

W 1984 roku kompozytora uhonorowano odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”. W 2000 roku został mianowany Kawalerem Orderu Sztuki i Literatury za zasługi dla kultury światowej (Chevalier dans l’ordre des Arts et des Lettres), natomiast w 2016 roku otrzymał tytuł Oficera Orderu Literatury i Sztuki (Officier dans l'ordre des Arts et des Lettres). W 2007 francuska Académie des Beaux-Arts przyznała mu nagrodę muzyczną, a w roku 2009 otrzymał nagrodę specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z okazji 60. rocznicy urodzin i 40-lecia pracy artystycznej. Został uhonorowany i złotym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2019). Ponadto otrzymał wyróżnienie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie „Muzyka” (2019).

aktualizacja: 2016 (ac), 2019 (wa)

kontakt

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Tansman Aleksander

Twórczość: Aleksander Tansman należy do najczęściej wykonywanych na świecie kompozytorów polskich. Urodzony w Łodzi w roku 1897, jako dwudziestodwuletni młodzieniec opuścił Polskę na zawsze i osiadł w Paryżu. Tutaj zrobił światową karierę, ale nigdy nie przestał myśleć o sobie jako kompozytorze polskim. Za polskiego kompozytora - najwybitniejszego w owym czasie obok Szymanowskiego - uchodził też w oczach opinii publicznej na całym świecie. Janusz Cegiełła w biografii Tansmana (Janusz Cegiełła Dziecko szczęścia. Aleksander Tansman i jego czasy, Wydawnictwo 86 Press, Łódź 1996) napisał o nim: „Uczynił więcej niż ktokolwiek inny w jego czasach dla propagandy sztuki polskiej w świecie. Jego utwory rozbrzmiewały na najtrudniej dostępnych scenach i estradach, wykonywane przez najlepsze orkiestry i najsławniejszych wirtuozów, dyrygowane przez mistrzów batuty, których nazwiska stały się już legendą. Wszędzie pisano o nim «kompozytor polski Aleksander Tansman». W 1931 roku wyszła w Paryżu książka Irvinga Schwerke zatytułowana Alexandre Tansman, compositeur polonais.
Nie doceniano tego polskiego kompozytora w Polsce. Po jego wyjeździe zapomniano o nim i sporadycznie tylko utwory Tansmana trafiały do programów koncertowych w kraju czy też na festiwale muzyki polskiej za granicą, a i nawet wtedy krytyka ich nie zauważała. Tansman odczuwał to boleśnie i w 1938 roku dość ostentacyjnie poprosił o obywatelstwo francuskie. Francja dała mu je w niespełna dwa tygodnie. Sytuacja niewiele zmieniła się po wojnie, a doszła jeszcze niechęć do nowego ustroju. Kiedy jednak w roku 1983 Janusz Cegiełła wydawał I tom swojej książki o Tansmanie, kompozytor napisał do niej przesłanie: „Drodzy Czytelnicy, bardzo jestem rad, że za pośrednictwem tej książki dotrze do Was wieść o mnie, moim życiu i mojej twórczości. Wprawdzie od 1919 roku przebywam stale za granicą, ale - jak przecież z tych słów moją ręką pisanych wynika - nie zapomniałem języka ojczystego i nadal swobodnie nim się posługuję. Oczywiście wiele zawdzięczam Francji, ale nikt, kto kiedykolwiek słyszał moje utwory, nie może mieć wątpliwości, że byłem, jestem i na zawsze pozostanę kompozytorem Polskim. Ostatnio spotyka mnie coraz więcej dowodów sympatii ze strony Polaków. Ogromnie mnie wzrusza to zainteresowanie. Szczerze mówiąc, trochę już zdążyłem od niego odwyknąć, tak że każdy nowy jego przejaw urasta do radosnej niespodzianki. Książka Janusza Cegiełły, którą zechcecie Państwo wziąć do ręki, jest wierną relacją pierwszego okresu mojego życia, aż do momentu, w którym przyjąłem obywatelstwo francuskie. Być może zrozumieją Państwo motywy, którymi kierowałem się w 1938 roku, zmieniając paszport. Mój ówczesny, nieco demonstracyjny protest stał się już dziś historią, ale moje przywiązanie do Polski pozostaje wciąż niezmienne. Nadal żyję na co dzień problemami moich Rodaków, boleję nad ich trudnościami, cieszę się z ich osiągnięć.”
Po raz pierwszy po wojnie przyjechał Tansman do Polski w 1967 roku na swoje siedemdziesiąte urodziny. Przyjmowano go z honorami, grano jego muzykę, pisano o nim. Kompozytor był zaskoczony. Odtąd utwory Tansmana coraz częściej trafiały do programów koncertowych, a i on sam zaczął pojawiać się w Polsce. Mimo to wydaje się, że jego muzyka pozostaje wciąż mało znana i warto podejmować ciągle starania, aby tę sytuację odmienić. Muzyka Tansmana jest warta tego.

Kompozycje:

Mélodie pour violon et piano (1914-15)

Sonata fortepianowa nr 1 As-dur (1915)

Romanza na wiolonczelę (1915)

Prélude pour piano (1915)

Mazurkas, 1er recueil pour piano (1915-28)

Sonata nr 1 na skrzypce i fortepian (1916)

Lied pour chant et piano (1916)

Prometheus, poème symphonique pour orchestre (1916-17)

Valse et berceuse pour piano (1916-17)

Toison d’or, poème symphonique basé sur un mythe grec pour orchestre (1916-17)

Kwartet smyczkowy nr 1 (1917)

Sonata nr 2 D-dur na skrzypce i fortepian (1917-19)

Petite suite pour piano (1917-19)

Vingt pièces faciles sur des mélodies populaires polonaises pour piano (1917-24)

Osiem melodii japońskich Kaï-Kaï [wersja I] na sopran i fortepian (1918)

Osiem melodii japońskich Kaï-Kaï [wersja II] na głos i orkiestrę kameralną (1918)

Etiuda na fortepian (1918-19)

Romans na skrzypce i fortepian (1918-19)

Prélude symphonique (1919)

Allegro appassionato na skrzypce i fortepian (1920)

Vision nocturne, impression symphonique pour orchestre (1920)

Quatre préludes pour piano (1921)

Trois préludes pour piano (1921)

Kwartet smyczkowy nr 2 (1922)

Trois études transcendantes pour piano (1922)

Etude-Scherzo pour piano (1922)

Cinq impromptus pour piano (1922-25)

Sextuor, ballet d’aprés un nouvelle de Alexandre Arnoux (1923)

Sextuor [wersja radiowa], ballet d’aprés un nouvelle de Alexandre Arnoux (1923)

Sonatine pour piano (1923)

Quatre danses miniatures pour piano (1923)

Légende pour orchestre (1923-24)

Sinfonietta [wersja I] pour orchestre de chambre (1924)

Sinfonietta [wersja II] na 2 fortepiany (1924)

Sonata quasi una fantasia pour violon et piano (1924)

Kwartet smyczkowy nr 3 (1925)

Concerto pour piano avec accompagnement d’orchestre (1925)

Mazurka [wersja I] pour guitare (1925)

Feuillet d’album pour piano (1925)

Zwei Lieder für mittlere Stimme und Klavier (1925)

Sonata rustica pour piano (1925)

Mouvement symphonique pour petit orchestre (1925)

La nuit kurde, drame lyrique en 3 actes et un proloque (1925-27)

Suite in modo polonico pour guitare ou pour guitare et harphe (1925-62)

Symphonie nr 2 en la mineur pour orchestre (1926)

Ouverture symphonique pour grand orchestre (1926)

Mazurka [wersja III] pour violon et piano (1926)

Cinq mélodies pour chant et piano (1927)

Esquisse pour orchestre (1927)

Concerto pour piano et orchestre (1927)

Mazurka [wersja II] pour piano (1928)

Suite pour deux pianos avec accompagnement d’orchestre (1928)

Sérénade pour violon, violoncelle et piano (1928)

Toccata [wersja I] pour orchestre (1928-29)

Toccata [wersja II] na orkiestrę smyczkową (1929)

Sonate nr 2 pour piano (1929)

Suite-Divertissement pour violon, alto, violoncelle et piano (1929)

Deux pièces pour piano (1929)

Suite dans le style ancien pour piano ou petit orchestre (1929)

Le cercle éternel, ballet en 2 tableaux (1929)

Cinq pièces pour violon avec accompagnement de piano ou de petit orchestre (1930)

Sonatine transatlantique [wersja I] pour piano (1930)

Sonatine transatlantique [wersja II] na 2 fortepiany (1930)

Sonatine transatlantique [wersja III] na orkiestrę (1930)

Sonate nr 2 pour violoncelle et piano (1930)

Vocalise-Etude pour voix moyenne et piano (1930)

Triptique pour quatuor ou orchestre à cordes (1930)

Arabesques, six pièces pour piano (1930)

Symphonie nr 3 „Concertante” pour violon, alto, violoncelle, piano et orchestre (1931)

Quatre danses polonaises [wersja I] pour orchestre (1931)

Quatre danses polonaises [wersja II], arrangement pour piano par l’auteur (1931)

Deux pièces pour violoncelle et piano (1931)

Concertino pour piano avec accompagnement d’orchestre (1931)

Septuor pour flûte, hautbois, clarinette, basson, trompete, alto et violoncelle (1931-32)

Mazurkas, 2e recueil pour piano (1932)

Deux moments symphoniques (1932)

Sonate nr 3 pour piano (1932)

Chants hébraïques harmonisés par Alexandre Tansman pour chant et piano (1933)

Deux pièces pour orchestre (1933)

Sonatine nr 3 pour piano (1933)

Rapsodie hébraïque pour petit orchestre (1933)

Pour les enfants (1er recueil, trés facile) pour piano de difficulté progressive (1933)

Partita pour orchestre à cordes (1933)

Pour les enfants (2e recueil, facile) pour piano de difficulté progressive (1933)

Pour les enfants (3e recueil, assez facile) pour piano de difficulté progressive (1933)

Pour les enfants (4e recueil, moyenne dificulté) pour piano de difficulté progressive (1933)

Six petites pièces faciles à la 1ere position pour violon et piano (1934)

Deux intermezzi pour orchestre (1934)

Cinq impressions pour piano (1934)

Six Songs for voice and piano (1934)

Deux images de la Bible pour orchestre (1935)

Bric-à-brac, ballet en trois tableaux (1935)

Kwartet smyczkowy nr 4 (1935)

La grande ville, ballet en trois tableaux pour 2 pianos (1935)

Deux mouvements pour quatuor de violoncelles (1935)

Rapsodie hébraïque pour piano (1935-38)

Fantaisie pour violoncelle avec orchestre ou piano (1936)

Huit novelettes pour piano (1936)

Adagio pour orchestre à cordes (1936)

Concerto pour alto avec accompagnement d’orchestre (1936-37)

Symphonie nr 4 (1936-39)

Variations sur un thème de Frescobaldi pour orchestre (1937)

Concerto pour violon et orchestre (1937)

Sérénade nr 2 pour violon, alto et violoncelle (1937)

Le Géant pour piano (1937)

Huit duos pour deux violons à la 1ere position (1937)

Fantaisie pour piano et orchestre (1937)

Trois préludes en forme de blues pour piano (1937)

Les huit hymnes primitifs pour chant et petit orchestre (1937)

Suite nr 1 pour orchestre de chambre (1937)

Mappemonde et Papemonde pour deux pianos (1937)

Introduction et fugue [wersja I] for organ solo (1938)

Introduction et fugue [wersja II] pour 2 pianos (1938)

Fugue pour orchestre à cordes (1938)

Trio nr 2 pour piano, violon et violoncelle (1938)

La toison d’or [wersja I], opéra-bouffe en 3 actes et 4 tableaux (1938)

La toison d’or [wersja II], opéra-bouffe en 3 actes et 4 tableaux (1938)

Deux Chorals de Johann-Sebastian Bach pour orchestre (1938-39)

Intermezzi pour piano, 1er recueil (1939)

Intermezzi pour piano, 2e recueil (1939)

Intermezzi pour piano, 3e recueil (1939-40)

Rapsodie polonaise [wersja I] pour orchestre (1940)

Rapsodie polonaise [wersja II] pour deux pianos (1940)

Rapsodie polonaise [wersja III] pour piano (1940)

Valse-Impromptu pour piano (1940)

Kwartet smyczkowy nr 5 (1940)

Intermezzi pour piano, 4e recueil (1940)

Elégie pour un ami pour orchestre (1940)

Sextuor à cordes (1940)

Études symphoniques (1940-42)

Mazurkas, 3e recueil pour piano (1941)

Mazurkas, 4e recueil pour piano (1941)

Sonate pour 2 pianos (1941)

Canzone orientale pour piano (1941)

Ballada nr 2 na fortepian (1941)

Mazurka pour piano (1941)

Moment musical pour piano (1941)

Ballada nr 1 na fortepian (1941)

Ballada nr 3 na fortepian (1941)

Sonate nr 4 pour piano (1941)

Six études de virtuosité pour piano (1941)

Study in Boogie-woogie for orchestra (1941)

Sonate nr 6 pour piano (1941)

Carnaval Suite [wersja I] pour orchestre (1941-42)

Sonatine nr 2 pour violon et piano (1941-42)

Carnaval Suite [wersja II] pour 2 pianos (1941-42)

Symphonie nr 5 en ré (1941-42)

Ricercari pour orchestre (1941-49)

Prélude et trois fugues [wersja I] pour piano à 4 mains (ou 2 pianos) (1942)

Prélude et trois fugues [wersja II] pour orchestre (1942)

Mazurki w opracowaniu na orkiestrę kameralną (1942)

Trois fugues pour piano à quatre mains ou 2 pianos (1942)

Sérénade nr 3 pour orchestre ou pour deux pianos (1943)

Suite pour violon et piano (1943)

Prélude et toccata pour piano (1943)

Six caprices pour piano (1943)

Choeur pour voix de femmes et cordes ou piano (1943)

Konzertstück für Klavier für die linke Hand allen und Orchester (1943)

Cinq pièces faciles pour violon et piano (1943-44)

Lied et Toccata pour orchestre (1944)

Symphonie nr 6 „In Memoriam” pour choeur mixte et orchestre (1944)

Short Suite for orchestra and instrumental groups (1944)

Divertimento [wersja I] pour orchestre de chambre (1944)

Divertimento [wersja II] pour ensemble d’instrumental (1944)

Cinq petites pièces faciles pour piano (1944)

Partita nr 2 pour piano et petit orchestre (1944)

Kwartet smyczkowy nr 6 (1944)

R’Hitia, jewish dance pour piano (1944)

Four Piano Moods (1944)

Symphonie nr 7 „Lyrique” (1944)

Suite hébraïque pour orchestre (1944)

Grzech pierworodny na recytatora i orkiestrę (1944)

Passacaglia et fugue [wersja I] pour orchestre (1944-45)

Four Impressions [wersja I] for octet (1945)

Concertino pour guitare et orchestre (1945)

Fanfare Dedicated to France for brass instruments and percussion (1945)

Deux chants religieux anciens polonais pour choeur mixte et piano ou orgue (1945)

Prière hébraïque „Kol-Nidrei” pour ténor, choeur mixte et orgue ou piano (1945)

Four Impressions [wersja II] for piano (1945)

Exotique na fortepian (1945)

Esquisses javanaises pour piano (1945)

Piano Miniatures (1945)

Fugue pour quintette à cordes (1945)

Quatre choeurs d’enfants avec piano (1945)

Children at Play, thirteen easy pieces for piano (1945)

Passacaglia et fugue [wersja II] pour orgue (1945)

Polish Religious Song for piano (1945)

Ponctuation française pour chant et orchestre de chambre ou piano (1946)

Ma Tovu – How Fair are the Tents for tenor or baritone solo, mixed choir and organ (1946)

Ten Diversion for The Young Pianist (1946)

Heureuses Pâques pour piano (1946)

He, She and I, ballet for symphony orchestra (1946)

Introduction et Danse gitane [wersja I] pour orchestre de chambre (1946)

Introduction et Danse gitane [wersja II] pour piano (1946)

Le cantique des cantiques, poème musical pour orchestre de chambre (1946)

La sulamite, poème chorégraphique pour orchestre de chambre (1946)

Chanson berrichonne na obój, 2 skrzypiec, altówkę i fortepian (1946)

Trio nr 2 pour violon, alto et violoncelle (1946)

Lento na orkiestrę (1947)

Kwartet smyczkowy nr 7 (1947-48)

Musique pour cordes (1947-48)

Musique pour orchestre (Symphonie nr 8) (1948)

Dos Elegias para orquesta de cámara (1948-51)

Eight Cantilenes for Piano Hommage to J. S. Bach (1949)

Musique pour octuor à vent (1949)

Tombeau de Chopin pour quintette à cordes ou orchestre à cordes (1949)

Suite pour trio d’anches (1949)

Allegro sinfonico pour orchestre (1949)

Musique de table pour orchestre (1949-56)

Isaïe le Prophète, oratorio symphonique pour choeur mixte et orchestre (1950)

Sonate pour deux violons (1950)

Cavatina pour guitare (1950-52)

Quatre prières pour choeur mixte (1951)

Le train de nuit, ballet pour deux pianos (1951)

Sinfonia piccola für Orchester (1951-52)

Deux mélodies „Mad/a/RI/a/GAUX” [wersja I] pour chant et piano (1952)

Concertino pour hautbois, clarinette et orchestre à cordes (1952)

Quatre nocturnes pour piano (1952)

Le cercle de craie, fragments symphoniques pour musique de scène pour orchestre (1952)

Sonatine da camera pour flûte, violon, alto, violoncelle et harpe (1952)

Trois madrigaux de Michel-Ange pour choeurs à cappella (1952)

Chant sans parole pour piano (1952)

Sonatine pour basson et piano (1952)

Le Serment, épisode lyrique en deux tableaux (1953)

Suite variée pour piano (1953)

Chanson de Mer pour violon et piano (1953)

Concerto pour orchestre (1954)

Trois pièces pour guitare (1954)

Suite pour guitare (1954)

Capriccio pour orchestre (1954)

Deux pièces hébraïques pour orgue ou piano (1954-55)

Suite pour Segovia pour guitare (1954-57)

Onze interludes pour piano (1955)

Récréations pour piano (1955)

Musica a cinque (Quintette Chigiano) (1955)

Suite légère pour orchestre (1955)

Sonate nr 5 pour piano (1955)

Quatre Sonnets de Shakespeare pour chant et orchestre de chambre ou piano (1955)

Partita pour violoncelle et piano (1955-56)

Quatre mouvements symphoniques (1956)

Suite pour 3 flûtes à bec (1956)

Cantate nuptiale pour soprano, alto, ténor, basse et piano (1956)

Kwartet smyczkowy nr 8 (1956)

Proloque et cantate pour choeur de femmes et orchestre de chambre (1957)

Concerto pour clarinette et orchestre de chambre (1957)

Pariginissima pour piano (1957)

Symphonie nr 9 (1957-58)

Piano in Progress - Volume I (1958)

Piano in Progress – Volume II (1958)

Visit to Israel, Dix Feuillets de Voyage Suite for Piano (1958)

Album d’Israël pour orchestre de chambre (1958)

Suite baroque pour orchestre de chambre (1958)

Zehn Kinderstücke für Klavier (1958)

Les habits neufs du Roi, divertissement symphonique – ballet, pantomime, mimodrame en 1 act (1959)

Deux poèmes de François Nérault pour chant et piano (1959)

Onze Chansons pour Pippa pour chant avec harpe (ou piano) (1959)

Musique de cour pour guitare et orchestre de chambre d’après des thèmes de Robert de Visée (1960)

La lutte de Jacob avec l’Ange, mouvement symphonique inspirée par le tableau de Paul Gauguin pour orchestre (1960)

Suite pour basson avec piano (1960)

Happy Time – Book I (primary) for piano (1960)

Happy Time – Book II (elementary) for piano (1960)

Happy Time – Book III (intermediate) for piano (1960)

Symphonie de chambre (1960)

Studio ostinato pour percussion (1960)

Psaumes (118-119-120) pour ténor solo, choeur mixte et orchestre (1960-61)

Fantaisie sur des Valses de Johann Strauss pour 2 pianos (1961)

Notturno intermezzo pour piano (1961)

Résurrection, ballet en 4 acts (1961-62)

Six mouvements pour orchestre à cordes (1962-63)

Six études pour orchestre (1962-63)

Fantaisie pour violon et piano (1963)

La table, ballet pour orchestre à cordes de la Suite „Six mouvements pour orchestre à cordes” (1963)

Concerto pour violoncelle et orchestre (1963-64)

Ballade pour guitare (1965)

Suite concertante pour hautbois avec accompagnement d’orchestre de chambre (1966)

Hommage à Chopin pour guitare (1966)

Miniatures pour trio de cuivres (1967)

Etude pour piano (1967)

Quatre mouvements pour orchestre (1967-68)

Interlude lyrique pour instruments à vente (1968)

Concertino pour flûte, orchestre à cordes et piano (1968)

Hommage à Erasme de Rotterdam pour orchestre (1968-69)

Diptique pour orchestre de chambre (1969)

Pezzo in modo antico per chitarra (1970)

Mini-Etude pour piano (1970)

Trois pièces pour clarinette, harpe et quatuor à cordes (1970)

Variations sur un thème de Scriabine pour guitare (1971-72)

Stèle in memoriam Igor Stravinsky pour orchestre (1972)

Douze pièces faciles pour guitare, 1er recueil (1972)

Douze pièces faciles pour guitare, 2e recueil (1972)

Fugue pour orgue (1972)

Hommage à Arthur Rubinstein, deux pièces pour piano (1973)

Georges Dandin, comédie en trois actes (1973-74)

Elégie à la mémoire de Darius Milhaud pour orchestre (1975)

Deux mélodies „Mad/a/RI/a/GAUX” [wersja II] pour chant et piano (1976)

Apostrophe à Zion, cantate pour choeur et orchestre (1976-77)

Deux chansons populaires pour guitare (1978)

Les dix commandements pour orchestre (1978-79)

Sinfonietta nr 2 pour orchestre de chambre (1978-79)

Huit stèles de Victor Segalen pour chant et orchestre de chambre (1979)

Album d’amis, neuf miniatures pour piano (1980)

Musique pour harpe et orchestre à cordes (1981)

Musique pour clarinette et quatuor à cordes (1982)

Hommage à Lech Wałęsa pour guitare (1982)

Alla polacca pour alto et piano (1985)

Literatura:

Cegiełła Janusz, Szkice do autoportretu polskiej muzyki współczesnej, PWM, Kraków 1976

Cegiełła Janusz, Dziecko szczęścia. Aleksander Tansman i jego czasy, PIW, Warszawa 1986

Wendland Andrzej, Gitara w twórczości Aleksandra Tansmana, Ars Longa, Łódź 1996

Cegiełła Janusz, Dziecko szczęścia. Aleksander Tansman i jego czasy, t. 1 i 2, Wydawnictwo 86 Press, Łódź 1996

Rae Caroline, Tansman Aleksander, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 25, Macmillan Publishers Limited, London 2001

Milewska Hanna, Aleksander Tansman - polski kompozytor, światowy człowiek, "Hi-Fi i Muzyka" 2009 nr 3, s. 86-89

Osoby Tagi: Kompozytor, Wykonawca

kompozytor i pianista; ur. 11 czerwca 1897, Łódź; zm. 15 listopada 1986, Paryż. W latach 1908-14 studiował w Konserwatorium w Łodzi grę na fortepianie u Wojciecha Gawrońskiego. Następnie od 1915 uczęszczał na studia prawnicze na Uniwersytet Warszawski, które ukończył w 1918. Równolegle pobierał lekcje kontrapunktu u Piotra Rytla oraz konsultacje w zakresie kompozycji u Henryka Melcera-Szczawińskiego. W 1919 przystąpił do konkursu kompozytorskiego, ogłoszonego przez Polski Klub Artystyczny w Warszawie, podczas którego odniósł swój pierwszy wielki sukces – zdobył aż trzy nagrody: I nagrodę za Romans na skrzypce i fortepian (1918-19), nagrodę za Impresję na fortepian (1918-19) oraz wyróżnienie za Preludium H-dur na fortepian (1918-19). Pomimo widocznych dowodów uznania jego twórczości, krytycy muzyczni nie byli do niego nastawieni zbyt przychylnie.

W tym samym roku Aleksnader Tansman zdecydował się wyjechać z Polski i osiedlił się w Paryżu. Zadebiutował tam w dniu 17 lutego 1920 dając recital solowy i wykonując własne kompozycje. Podczas pobytu w stolicy Francji poznał wiele osobistości życia muzycznego, m.in. Maurice’a Ravela, Alberta Roussela, Arthura Honeggera, Dariusa Milhauda, Andrésa Segovię i Igora Strawińskiego. Był honorowym członkiem Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu. Jako pianista i kompozytor wyjeżdżał na koncerty do wielu krajów Europy, Stanów Zjednoczonych, Ameryki Południowej i na Daleki Wschód. W 1927 i ponownie w 1929 odbył tourneé koncertowe po Stanach Zjednoczonych. Podczas pobytu w Ameryce poznał Charlie Chaplina i George’a Gershwina. Jego utwory były wykonywane przez najlepsze orkiestry, m.in. The Boston Symphony Orchestra pod dyrekcją Siergieja Kusewickiego, The Philharmonic-Symphony Society of New York pod batutą Artura Toscaniniego oraz The Philadelphia Orchestra pod kierownictwem Leopolda Stokowskiego. W sezonie artystycznym 1932-33 odbył tourneé dookoła świata – z Ameryki poprzez Hawaje, Japonię, Chiny, Filipiny, Singapur, Indonezję, Malaje, Cejlon, Indie, Egipt, Izrael aż do Grecji. W czasie pobytu w Japonii został odznaczony Złotym Medalem Jiji-Shimpo w uznaniu wybitnych zasług dla sztuki światowej, a także przyznano mu członkostwo honorowe Towarzystwa Cesarskiej Akademii Muzycznej w Tokio. W Indiach miał zaszczyt być gościem Mahatmy Gandhi. W 1933, w dowód uznania za odbytą podróż, podczas której propagował swoją twórczość, otrzymał dyplom honorowego członka Klubu Marco Polo. W latach trzydziestych oprócz działalności koncertowej często pełnił funkcję członka jury w konkursach kompozytorskich i wykonawczych, m.in. Konkursu Pianistycznego Conservatoire w Paryżu (1936) i Konkursu Skrzypcowego Królowej Elżbiety w Brukseli (1937). W 1938 przyjął obywatelstwo francuskie.
Po wybuchu II wojny światowej, dzięki pomocy Charlie Chaplina, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. W 1941 osiedlił się w Los Angeles. Zajmował się tam komponowaniem przede wszystkim muzyki filmowej. Spotykał się z innymi kompozytorami – Dariusem Milhaudem, Belą Bartókiem, Arnoldem Schönbergiem i Igorem Strawińskim. Przyjaźń z ostatnim z nich zaowocowała napisaniem biografii kompozytora pt. Igor Strawiński (Paryż 1948).

Do Paryża Aleksnader Tansman powrócił dopiero w 1946, jako znany kompozytor o ustalonej pozycji w świecie muzycznym. Jego utwory rozbrzmiewały w wielu salach koncertowych Francji, a także Brukseli, Genewy, Londynu, Rzymu, Amsterdamu, Oslo, Sztokholmu. Po wojnie pisał dużo muzyki „użytkowej” – do spektakli teatralnych i słuchowisk radiowych. W 1952 po śmierci żony – Colette Cras-Tansman – stał się jedynym opiekunem córek – Mireille i Marianne. Z racji obowiązków rodzinnych ograniczył swoje podróże koncertowe, m.in. zrezygnował z tourneé do Stanów Zjednoczonych i Ameryki Południowej.

Został uhonorowany członkostwem belgijskiej Académie Royale (1977), Odznaką za Zasługi dla Kultury Polskiej przyznaną przez Ministra Kultury i Sztuki (1983) oraz odznaczeniem Komandoria Orderu Sztuk i Nauk nadanym przez Ministra Kultury Republiki Francuskiej. W 1983, na wniosek Tadeusza Kaczyńskiego, Związek Kompozytorów Polskich przyznał mu status członka honorowego, a Akademia Muzyczna w Łodzi – doktorat honoris causa.

Aleksander Tansman został pochowany w Paryżu na cmentarzu Saint-Mondé.
Rok 1996-97 obchodzony był w Polsce jako „Rok Aleksandra Tansmana”.

Strona poświęcona twórczości Aleksandra Tansmana: http://tansman.org.pl/

Gajecka-Antosiewicz Aleksandra

Osoby Tagi: Wykonawca

klawesynistka i pianistka, ur. 23 grudnia 1974, Bytom. Ukończyła Akademię Muzyczną im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi w klasie klawesynu Ewy Piaseckiej (1999) oraz w klasie fortepianu Marka Drewnowskiego (2000). Wiedzę w zakresie współczesnej muzyki klawesynowej pogłębiła podczas studiów na Uniwersytecie „Mozarteum” w Salzburgu pod kierunkiem wybitnej klawesynistki Elżbiety Chojnackiej (2001-2003), która uznała Gajecką-Antosiewicz za swoją następczynię (jest ona również spadkobierczynią Artystki, która przekazała jej klawesyn A. Sidey’a oraz wszystkie nuty). W latach 2011-2014 odbyła studia doktoranckie w Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi. W roku 2015 uzyskała stopień doktora sztuki muzycznej w dyscyplinie artystycznej instrumentalistyka (temat rozprawy: Aspekty techniczno-wyrazowe w wybranych utworach klawesynowych współczesnych kompozytorów polskich, promotor prof. Ewa Piasecka. Swoją grę doskonaliła podczas kursów mistrzowskich, pracując z takimi artystami, jak: Elżbieta Stefańska, Leszek Kędracki, Czesław Stańczyk, Colin Tilney, Mark Kroll i Ketil Haugsand.

Była stypendystką międzynarodowych szkół i festiwali w Polsce, Niemczech, Norwegii i Wielkiej Brytanii (Dartington International Summer School (Wielka Brytania), „Strings meeting” (Heek, Niemcy), Ringve Museum International Summer Course in Early Music (Trondheim, Norwegia) oraz Rektora Akademii Muzycznej w Łodzi). Jest laureatką V Międzynarodowego Festiwalu Pianistycznego im. Józefa Hofmanna i Ignacego Jana Paderewskiego w Nałęczowie (nagroda specjalna – cykl koncertów we Francji) oraz nagrody za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury przyznanej przez Burmistrza Miasta Tarnowskie Góry (2013).

Występuje jako solistka i kameralistka w kraju i za granicą: we Francji, Anglii, Norwegii, Austrii, Słowacji i Holandii, mając w repertuarze szereg dzieł muzyki dawnej i najnowszej, w tym utwory skomponowane specjalnie dla niej (Z. Krauzego, B. K. Przybylskiego, A. Zagajewskiego, R. Gabrysia, S. Czarneckiego, T. Kamieniaka, M. T. Łukaszewskiego i A. Szopy). Występowała podczas koncertów zorganizowanych m.in. przez Filharmonię Śląską, Stowarzyszenie Artystów Muzyków Polskich w Paryżu, NOSPR – Katowice, ZKP, Fundację „Młoda Muzyka Śląska", w audycjach radiowych, podczas konferencji naukowych i warsztatów klawesynowych.

Do ważniejszych wydarzeń w życiu artystycznym artystki należał udział w koncercie "Hommage à Wanda Landowska" w Bibliotece Polskiej w Paryżu (2009) oraz w koncercie "Nowa przestrzeń dla muzyki" na otwarcie odnowionej siedziby Filharmonii Śląskiej w Katowicach (2014). Występowała pod batutą takich dyrygentów, jak Jerzy Maksymiuk, Marek Moś, Jerzy Swoboda, Rober Kabara, Massimiliano Caldi, Krzysztof Urbański i Szymon Bywalec.

Od 1993 roku z siostrą Hanną Balcerzak tworzy duet fortepianowy i klawesynowy.

Jest członkinią Śląskiego Towarzystwa Muzycznego oraz Towarzystwa im. Mariana Sawy. W marcu 2018, w Pałacu w Rybnej, założyła Centrum Współczesnej Muzyki Klawesynowej im. Elżbiety Chojnackiej.

Oprócz działalności koncertowej od 1999 roku zajmuje się pracą pedagogiczną. Jest nauczycielem gry na fortepianie i klawesynie w Ogólnokształcącej Szkole Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Bytomiu; od 2011 prowadzi wykłady z wykonawstwa muzyki współczesnej w Akademii Muzycznej w Łodzi. Zapraszana jest również jako juror konkursów klawesynowych.

Jest autorką artykułów na temat współczesnej muzyki klawesynowej (m.in. Twórczość klawesynowa Mariana Sawy, "Musica Sacra Nova", nr 5/2011, Utwory klawesynowe Pawła Szymańskiego, „Notes muzyczny” 2016).

W dorobku fonograficznym klawesynistki znajdują się płyty: Cztery pory roku Antonia Vivaldiego z solistką Anną Rechlewicz (2007), Utwory klawesynowe Mariana Sawy (2011), Muzeum Muzycznie z miniaturami klawesynowymi F. Couperina, J. Ph. Rameau i L.C. Daquina (2014), płyta doktorska z utworami na klawesyn współczesnych kompozytorów polskich (2014), a także nagrania archiwalne sesji „Musica Moderna” Akademii Muzycznej w Łodzi, polskich rozgłośni radiowych i telewizyjnych, NOSPR w Katowicach.

Strona internetowa artystki: https://www.aleksandragajecka-antosiewicz.com/

aktualizacja: 2015 (ac), 2019 (wa)

Więcej artykułów…

Strona 5 z 299