Hasła osobowe

Kompozycje:

Gow’, poemat symfoniczny na chór i wielką orkiestrę (1990)

Affecti na skrzypce i flet tenorowy prosty (1991)

Quincunx na flet, klarnet, dwa puzony i kontrabas (1992)

Quartetto per strumenti da corde na kwartet instrumentów mongolskich (1993)

Tantra na kwintet wokalny i organy (1993)

Anagoge per sarangi, percussione ed organo (1994)

Beg-tse na perkusję solo (1994)

Thang-ka na taśmę (1994)

Victimae paschali laudes na chór mieszany a cappella (1994)

Cztery utwory na orkiestrę (1994)

EMET na skrzypce i media elektroniczne (1995)

Beg-tse II na kwartet perkusyjny (1995)

Koncert klawesynowy (1995)

De libertate humana – Parts I per due cori misti, complesso di musica antica, complesso di musica moderna ed orchestra grande (1996)

Frühlingswinter, pieśń na baryton, klarnet i fortepian (1997)

Wiepers Dorf, pieśń na baryton, klarnet i fortepian (1997)

Intermezzi I na fortepian (1997)

Intermezzi II na fortepian (1998)

Intermezzi III na fortepian (1999)

Praeludium I na skrzypce (1999)

Zwischen Zeiten, projekt audiowizualny do tekstów Plotyna z instalacją świetlną na 4 perkusje, 4 oboje, 4 klarnety i taśmę (1999)

Passacaglia na fortepian (2000)

Praeludium II na skrzypce (2000)

Uwertura na zespół perkusyjny (2001)

Ballade Sakegura na fortepian (2002)

Madrigal na chór mieszany i kwartet smyczkowy (2007)

Cadenza I i II na flet solo (2009)

Cadenza I i II na obój solo (2009)

Ku Muzom na chór żeński a cappella do słów J. Kochanowskiego (2015)

Rymy na chór żeński i orkiestrę do słów Jana Kochanowskiego (2017)

3 x 9 na dwa flety i organy (2018)

Literatura:

Markuszewski Paweł, Żółtowski Maciej Tadeusz, w: Almanach Kompozytorów Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie, t. II, Akademia Muzyczna w Warszawie, Warszawa 2004

Osoby Tagi: Kompozytor, Wykonawca

kompozytor i dyrygent; ur. 27 maja 1971, Warszawa. Ukończył z wyróżnieniem kompozycję w klasie Mariana Borkowskiego (1996) oraz dyrygenturę w klasie Ryszarda Dudka (1997) w Akademii Muzycznej w Warszawie. Uczestniczył w kursach dla młodych kompozytorów, m.in. w Wakacyjnych Kursach w Kazimierzu Dolnym (organizowanych przez PTMW), Spotkaniach Młodych Kompozytorów w Apeldoorn w Holandii (organizowanych przez Fundację Gaudeamus), Międzynarodowych Kursach Muzyki Komputerowej w Warszawie. Swoje umiejętności doskonalił także w Accademia Musicale Chigiana w Sienie (pod kierunkiem Gianluigi Gelmetti’ego), podczas International Bartók Seminar w Szombathely (pod kierunkiem Zoltána Pesko i Lászlo Tihányi) oraz International Master Course for Conductors w Budapeszcie (pod kierunkiem Yurija Simonova).

Maciej Żółtowski otrzymał dwukrotnie – w 1993 i 1994 – stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w 1995 – Stypendium im. Tadeusza Bairda, w 2000 – Stypendium dla Młodych Dyrygentów Japońskiej Fundacji Muzycznej JESC, zaś w 2002 – Stypendium Funduszu Popierania Twórczości w Ministerstwie Kultury.

Ma na swoim koncie wiele osiągnięć w dziedzinie kompozycji i dyrygentury.

W 1995 zdobył II nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie Młodych Kompozytorów „Musica Sacra” za Victimae paschali laudes na chór mieszany (1994). Jest także finalistą Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego „Next Millenium” im. Toru Takemitsu w Tokio w 1999, podczas którego prezentowane były jego Cztery utwory na orkiestrę (1994).

W swojej twórczości wykorzystuje często doświadczenia pozaeuropejskich kultur muzycznych oraz orientalne instrumentarium. Jego utwory wykonywane były na wielu festiwalach, m.in. „Droga” w Gdańsku, „Warsztaty Perkusyjne” w Bydgoszczy, „Alkagran” w Czechowicach-Dziedzicach, „Conversatorium” w Legnicy, „Laboratorium Muzyki Współczesnej” w Białymstoku, „Musica Polonica Nova” we Wrocławiu, „Jeunesses Musicales” w Kielcach, „Europe-Asia” w Kazaniu w Tatarstanie, „Dwa Dni i Dwie Noce Nowej Muzyki” w Odessie, „Roaring Hooves” w Mongolii, „Sound Ways” w Petersburgu, Światowe Dni Muzyki 2002 w Hongkongu oraz zarejestrowane na płytach CD, m.in. przez takie wytwórnie płytowe, jak: Acte Préalable, CordAria, DUX, Falconia Records, ZFR Records. ,p>W latach 1994-96 był przewodniczącym Koła Młodych Związku Kompozytorów Polskich, w latach 1996-97 członkiem Kolegium Muzycznego Polskiego Radia. W latach 1995-2000 pełnił funkcję sekretarza generalnego, a od 2001 do 2003 był prezesem Stowarzyszenia Polskiej Młodzieży Muzycznej „Jeunesses Musicales de Pologne” i sprawował funkcję sekretarza Oddziału Warszawskiego Związku Kompozytorów Polskich. Od 2010 r. jest prezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej.

Równolegle z pracą twórczą Maciej Żółtowski prowadzi działalność dyrygencką. W 2002 został półfinalistą X Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego Telewizji Węgierskiej im. Jánosa Ferencsika. Był założycielem, a także – w latach 1989-95 – dyrygentem Orkiestry Kameralnej Jeunesses Musicales „Con Spirito”, z którą koncertował w kraju i za granicą oraz dokonał wielu prawykonań utworów młodych kompozytorów polskich. Następnie współpracował z Polską Orkiestrą Jeunesses Musicales, z którą dokonał wielu nagrań muzyki polskiej. Niektóre z nich zarejestrowane zostały na trzech płytach wytwórni Acte Préalable.

Ponadto pracował z wieloma orkiestrami w kraju i za granicą: w Europie, Azji i Ameryce Północnej: Deutsches Kammerorchester Berlin, Vogtland Philharmonie (Niemcy), Lisbon Metropolitan Orchestra (Portugalia), Liszt-Wagner Orchestra, Matáv Symphony Orchestra (Budapeszt), North Hungarian Symphony Orchestra w Miskolc, Savaria Symphony Orchestra w Szombathely, Sofia Festival Orchestra, Shumen State Symphony (Bulgaria), Wuhan Symphony Orchestra (Chiny), Pilsen Philharmonic (Czechy), Sinfonia Finlandia Jyväskylä, Mikkeli City Orchestra (Finlandia), Las Colinas Symphony Orchestra, Symphony Arlington, Garland Symphony Orchestra (USA), Krasnoyarsk Symphony Orchestra, Voronezh Philharmonic Orchestra (Rosja), Orchestra Filarmonica Nino Rota, Orchestra da Camera del Trasimeno (Włochy), Orquesta Sinfónica del Estado de México, Orquesta de Cámara de Bellas Artes, Orquesta Sinfónica de la Universidad de Guanajuato, Orquesta Sinfónica de la Universidad Autónoma de Nuevo León, Orquesta Sinfónica de Yucatán (Meksyk), Çukurova State Symphony Orchestra (Turcja), z orkiestrami polskich filharmonii: Białostockiej, Bałtyckiej, Jeleniogórskiej, Kieleckiej, Koszalińskiej, Olsztyńskiej, Poznańskiej, a także z Polską Orkiestrą Radiową, Narodową Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia, Płocką Orkiestrą Symfoniczną oraz z Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej. Koncertował również z Zespołem Kameralistów Polskich „Camerata Vistula”, Warszawską Grupą Perkusyjną i Wota Percussion Group.

W latach 2002-2005 był dyrektorem artystycznym i pierwszym dyrygentem Cyprus State Orchestra, z którą poprowadził przeszło 80 koncertów, przedstawień baletowych i operowych, a także kilka tournée zagranicznych – m.in. do Francji, Wielkiej Brytanii, Danii i Grecji. Współpraca ze Steinway Club – Cyprus zaoowocowała utrwalonymi na płytach koncertami z takimi artystami, jak Dimitris Sgouros i Thomas Duis oraz Koncertem na dziesięć fortepianów i orkiestrę.

W latach 2007-2017 pełnił funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Radomskiej Orkiestry Kameralnej. W 2009 ukazała się pierwsza płyta zespołu Grażyna Bacewicz - works for chamber orchestra, vol. I, zawierająca m.in. premierowe nagranie orkiestrowej wersji I Kwintetu fortepianowego z pianistą Bartłomiejem Kominkiem, wydana przez DUX Recording Producers. Krążek ten uzyskał nagrodę "Excepcional" hiszpańskiego magazynu "Scherzo" i "Pięć kamertonów" we francuskim magazynie "Diapason". Płyta została też nominowana do nagrody polskiej Akademii Fonograficznej Fryderyk 2009 oraz do International Classical Music Awards 2011 (d. Midem Classical Awards). Wraz z tą orkiestrą nagrał także utwory na orkiestrę kameralną Krzysztofa Pendereckiego w serii "Penderecki Special Edition" wytwórni DUX. Od 2020 roku maestro pełni funkcję dyrektora muzycznego Catskill Symphony Orchestra w USA.

Maciej Żółtowski ma również bogate doświadczenie pedagogiczne. W latach 1996-2004 prowadził wykłady w Akademii Muzycznej w Warszawie. W latach 2005–2006 był wykładowcą w Cyprus College w Nikozji.

Brał udział we współorganizacji regularnych wydarzeń rangi międzynarodowej, które jego staraniem o odbywały się w Radomiu: Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski Krzysztofa Pendereckiego „Arboretum” (wraz z PTMW), Międzynarodowa Akademia Dyrygentów (wraz z brytyjską Classic Concerts Trust), podczas której w latach 2008-2017 prowadził wykłady wraz z innymi mistrzami batuty, I Międzynarodowy Konkurs Dyrygentów „Audite”(2017).

Za osiągnięcia w działalności artystycznej został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (2002), otrzymał Radomską Nagrodę Kulturalną (2011), został odznaczony brązowym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.

Twórczość:

Andrzej Krzanowski był twórcą muzyki symfonicznej, kameralnej i wokalno-instrumentalnej, ale jego szczególną specjalnością była muzyka na akordeon. Ten mało szanowany, pospolity instrument doczekał się w jego twórczości prawdziwej nobilitacji. Krzanowski wydobył z niego nieznane możliwości i niespodziewane piękno. Sam kompozytor był wybitnym wirtuozem akordeonu. Oprócz kompozycji studiował grę na akordeonie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Występował jako akordeonista na wielu międzynarodowych festiwalch, dwukrotnie był wykładowcą gry na akordeonie na prestiżowych Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie. W obsadzie wielu jego utworów występuje akordeon. Jako kompozytor debiutował na festiwalu Młodzi Muzycy Młodemu Miastu w Stalowej Woli w latach 1975 i 1976 oraz na Spotkaniach Muzycznych w Baranowie Sandomierskim w roku 1976. Przedstawił tam cykl czterech kompozycji wokalno-instrumentalno-scenicznych pod nazwą Audycje, który później dopełniły następne dwa utwory o takich samych tytułach.
Audycje ze Stalowej Woli były niemal sztandarowymi dziełami nowego rozdziału polskiej muzyki współczesnej, który otworzyli swoimi stalowowolskimi debiutami Andrzej Krzanowski, Eugeniusz Knapik i Aleksander Lasoń. Wszyscy trzej zostali nazwani od daty urodzenia jako „Pokoleniem ’51”, albo od „kultowego” festiwalu w Stalowej Woli - „pokoleniem stalowowolskim”. Wszyscy trzej stanęli w opozycji do awangardy lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, a ich twórczość określono jako „nowy romantyzm”. Każdy z nich zachował jednak indywidualną autonomię. Andrzej Krzanowski utrzymał najściślejszy z „Pokolenia ’51” związek z awangardą. Jego Audycje cechuje nowoczesny, w znacznej mierze nawiązujący do awangardy język kompozytorski, ale równocześnie romantyczny emocjonalizm, skłaniający się nawet ku wybujałemu ekspresjonizmowi. Są to utwory wokalno-instrumentalne, z tekstami Jacka Bieriezina, Zbigniewa Doleckiego, Mariana Stanclika i Sławomira Mrożka. Występują w nich cytaty z dzieł kompozytorów innych epok, na przykład Jana Sebastiana Bacha i Karola Szymanowskiego. Zróżnicowane obsady zawierają obok tradycyjnych instrumentów nietypowe źródła dźwięku, jak syreny i gwizdki. Ważną rolę odgrywa w Audycjach akordeon. Kompozytor wykorzystał w nich również taśmę i przewidział efekty wizualne.

Strona internetowa poświęcona kompozytorowi: www.andrzejkrzanowski.pl

Kompozycje:

Preludium na akordeon (1970)

Taniec na akordeon (1970)

Nokturn, Preludium i Fuga na kwintet akordeonowy (1971-75)

Sonata na akordeon (1972)

Szkice na klarnet solo (1972)

Trzy utwory na obój i trąbkę (1972)

Studium I na akordeon i orkiestrę (1973)

Audycja I wg poezji Jacka Bieriezina na głos recytujący, flet, tam-tam, syrenę, gwizdek i 2 taśmy (1973)

Audycja II wg poezji Jacka Bieriezina na głos recytujący, flet, tam-tam, syrenę, gwizdek i 2 taśmy (1973)

Pieśni północne na chór mieszany (1973)

Kanon na akordeon (1974)

Fuga-fantazja nr 2 na akordeon (1974)

Audycja III wg poezji Jacka Bieriezina na aktora, sopran, 2 akordeony, saksofon barytonowy, trąbkę, gitarę elektryczną, perkusję i taśmę (1974)

Studium II na akordeon (1974)

De profundis, kantata na baryton i orkiestrę (1974)

Partita na obój, klarnet i fagot (1974)

Kanon na akordeon (1974)

Trzy etiudy na sopran, flet i taśmę (1974-76)

Toccata na tercet akordeonowy (1974-80)

Audycja IV wg poezji Zbigniewa Doleckiego na głos recytojący, syrenę, talerze, akordeon i taśmy (1975)

Studium III na akordeon (1975)

Symfonia nr 1 (1975)

Canti di Vratislavia na orkiestrę (1976)

Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja I] (1976)

Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja II] (1976)

Studium V na kwintet akordeonowy (1976)

Audycja V, opera w 20 scenach (1977)

Transpaiting, spektakl audiowizualny (1977)

Con vigore, koncert dla ośmiu wykonawców (1978)

Koncert na orkiestrę [wersja I] (1978)

Kwartet smyczkowy nr 2 (1978)

Sonata na tubę (1978)

Studium IV na duet akordeonowy (1978)

Chorał na akordeon (1979)

Trzy medytacje na akordeon (1979)

Cztery bagatele na akordeon (1979)

Nokturn i scherzo na akordeon (1979)

Oda na akordeon (1979)

Sonatina na akordeon (1979)

Katedra na akordeon (1979)

Tryptyk na akordeon (1979)

Alkagran czyli Jedno miejsce na prawym brzegu Wisły na kwintet akordeonowy (1980)

Chorał na kwintet akordeonowy (1980)

Sonata di concerto na akordeon (1980)

Taniec góralski na duet akordeonowy (1980)

Trzy utwory na kwintet akordeonowy (1980)

Echo na akordeon (1981)

Wiatr echo niesie po polanie [wersja I] na dwa akordeony (1981)

Wiatr echo niesie po polanie [wersja II] na akordeon i klawesyn amplifikowany (1981)

Jedenaście utworów na orkiestrę dziecięcą (1981)

Kalangra, 20 utworów dla dzieci na akordeon (1981)

Salve Regina [wersja I] na chór chłopięcy i organy (1981)

Salve Regina [wersja II ]na chór chłopięcy lub żeński a cappella (1981)

Mała partita na skrzypce solo (1981)

Koncert na orkiestrę [wersja II] (1981-82)

Impresje zimowe na akordeon (1982)

Miniatury na fortepian (1982)

Suita dziecięca na fortepian (1982)

Audycja VI na sopran i kwartet smyczkowy (1982)

Trifle na akordeon i klarnet basowy (1983)

Capriccio na akordeon (1983)

Impresje wiosenne na akordeon (1983)

Adagio na akordeon (1983)

Reminiscenza [wersja I] na akordeon, klarnet, skrzypce i wiolonczela (1983)

Rapsodia na akordeon (1983)

Sonata breve na akordeon koncertowy (z basowym manuałem melodycznym) lub akordeon 120-basowy (1983)

Symfonia nr 2 na 13 instrumentów smyczkowych (1983-84)

Reminiscenza [wersja II] na kwartet smyczkowy (1984)

Impresje lata na flet, klarnet i akordeon (1984)

Relief I na akordeon (1984)

Niech żyje i wzrasta (Preludium) na akordeon (1984)

Larghetto na akordeon (1984)

Relief II na akordeon (1985)

Trzy etiudy na akordeon (1985)

Relief III na organy (1985)

Gdzie kończy się tęcza na perkusję i klarnet basowy (1985)

Relief IV na sopran i dzwony rurowe (1985)

Over the Rainbow na altówkę, perkusję i akordeon (1985-87)

Relief V na wiolonczelę (1986)

Impresje jesienne na akordeon basowy amplifikowany (1986)

Relief VI na akordeon basowy amplifikowany (1986)

Divertimento na akordeon (1986)

Sonata na akordeon nr 2 (1987)

Sonatina na akordeon nr 2 (1987)

Cztery nowele na akordeon (1987)

Nokturn na dwa akordeony (1987)

Relief VII na akordeon i perkusję (1988)

Trzy małe preludia na akordeon (1988)

Pejzaż sentymentalny na dwa akordeony (1988)

Gakkaj, 5 utworów na akordeon dla dzieci (1988)

Kwartet smyczkowy nr 3 (1988)

Relief IX (Szkocki) na kwartet smyczkowy i taśmę (1988)

Sonata na gitarę (1990)

Literatura:

Polony Leszek, Krzanowski Andrzej, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „klł”, PWM, Kraków 1997

Muzyczny świat Andrzeja Krzanowskiego, Materiały z sesji naukowej – Kraków 27 X 1998 (pod red. Janusza Patera), Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2000

Wachowska Sonia, Andrzej Krzanowski. Katalog tematyczny dzieł. Kalendarum życia i twórczości 1951-1990, Akademia Muzyczna w Katowicach, Katowice 2000

Osoby Tagi: Kompozytor, Wykonawca

kompozytor i akordeonista; ur. 9 kwietnia 1951, Bielsko-Biała; zm. 1 października 1990, Pszczyna. Studiował w katowickiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej kompozycję pod kierunkiem Henryka Mikołaja Góreckiego (1971-75) oraz grę na akordeonie pod kierunkiem Joachima Pichury. Począwszy od 1967 brał udział w koncertach wykonując współczesną muzykę akordeonową. Występował na licznych festiwalach, takich jak I Międzynarodowy Festiwal Akordeonowy w Digne-les-Bains, Dresdner Musikfeetspiele, Musikprotokoll w Grazu, XV Międzynarodowy Festiwal w Pontino, Gaudeamus Music Week, Gulbenkian Contemporary Music Festival w Lizbonie, „Musica 83” w Strasburgu i wielu innych. Jako kompozytor debiutował na festiwalach Młodzi Muzycy Młodemu Miastu w Stalowej Woli (1975, 1976) oraz Spotkaniach Muzycznych w Baranowie (1976), prezentując cykl wokalno-instrumentalno-sceniczny Audycje I-IV.
W 1975 rozpoczął pracę pedagogiczną w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej we Wrocławiu, a następnie w 1976 – w katowickiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej jako asystent. W latach 1984 i 1986 wykładał na kursach darmstadckich, w 1987 na międzynarodowych kursach Letniej Akademii „Time od Music” w Viitasaari w Finlandii.
W 1984 otrzymał zamówienie od Krzysztofa Pendereckiego na skomponowanie II Symfonii. W 1986 uzyskał stypendium Witolda Lutosławskiego, a w 1988 – stupendium Scottish Arts Council.
Andrzej Krzanowski był laureatem nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1985) oraz zdobywcą wielu nagród na konkursach kompozytorskich, m.in. w 1976 – II nagrody na XIX Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Canti di Wratislavia na orkiestrę (1976), w tym samym roku – I nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego w Krakowie za Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja II] (1976), dwukrotnie III nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. Carla Marii von Webera w Dreźnie: w 1978 – za Kwartet smyczkowy nr 1 oraz w 1979 za – Kwartet smyczkowy nr 2 (1978), w 1978 – wyróżnienia na Konkursie Kompozytorskim w Stalowej Woli za koncert dla ośmiu wykonawców Con vigore (1978), w 1979 – I nagrody na Konkursie Kompozytorskim Naczelnej Redakcji Muzycznej Polskiego Radia i Telewizji w Warszawie za Fugę na kwintet akordeonowy (1975), w 1980 – III nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego za Alkagran czyli Jedno miejsce na prawym brzegu Wisły na kwintet akordeonowy (1980), w 1981 – I nagrody na I Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim na utwór akordeonowy w Digne-les-Bains za Wiatr echo niesie po polanie [wersja II] na akordeon i klawesyn amplifikowany (1981) oraz wyróżnienia na Międzynarodowym Konkursie Fundacji „Gaudeamus” za Trzy medytacje na akordeon (1979), w 1985 – I nagrody na Konkursie Kompozytorskim na utwór na organy solo w Kamieniu Pomorskim za Relief III na organy (1985), w tym samym roku – na I Ogólnopolskim Konkursie Kompozycji Akordeonowych w Rzeszowie: II nagrody za Trzy etiudy na akordeon (1985) oraz III nagrody za Capriccio na akordeon (1983), w 1986 – wyróżnienia na Konkursie Kompozytorskim zorganizowanym z okazji 25-lecia Festiwalu „Poznańska Wiosna Muzyczna” za utwór Gdzie kończy się tęcza na perkusję i klarnet basowy (1985) oraz II nagrody na IV Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim na utwór akordeonowy w Anconie za Trzy etiudy na akordeon, w 1987 – II nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Digne-les-Bains za utwór Over the Rainbow na altówkę, perkusję i akordeon (1985-87).

Twórczość: Kariera Krystiana Zimermana jest chyba najbardziej spektakularnym przypadkiem sukcesu zwycięzcy Konkursu Chopinowskiego. Nie zawsze zwycięstwo w poważnym nawet konkursie sukces gwarantuje. Zdarza się tak właściwie coraz rzadziej, w miarę zresztą jak najrozmaitszych konkursów wciąż przybywa. Krystianowi Zimermanowi spośród laureatów I nagrody na Konkursie Chopinowskim dorównuje rangą kariery chyba tylko Martha Argerich, choć są to kariery całkiem odmienne, co ma zapewne związek z różnymi osobowościami obojga wielkich artystów. Martha Argerich działa - tak się przynajmniej wydaje - w znacznym stopniu spontanicznie, przynajmniej nie kalkulując każdego swojego kroku. Działania Krystiana Zimermana są głęboko przemyślane i starannie zaplanowane. No i jest tych działań mniej - Zimerman rzadziej pojawia się w świetle jupiterów, ogranicza liczbę występów na estradach, niezbyt często też nagrywa płyty. Toteż każde wydarzenie artystyczne z jego życia jest z niecierpliwością wyczekiwane i bacznie obserwowane.
Tak było również z pomysłem uczczenia 150. rocznicy śmierci Fryderyka Chopina, obchodzonej w 1999 roku. „Zdecydowałem się dać w przyszłym roku serię koncertów w krajach Europy Zachodzniej, w Polsce i w Stanach Zjednoczonych, na których będę grał oba koncerty Fryderyka Chopina” - mówił Krystian Zimerman 29 października 1998 roku na konferencji prasowej, na którą przyleciał specjalnie do Warszawy po kilku latach nieobecności w Polsce. „Miałem zaszczyt wykonywać te utwory z wielkimi dyrygentami polskimi i zagranicznymi. Od każdego z nich czegoś się nauczyłem i z biegiem czasu, asymilując różne pomysły i wiążąc je z własną, dojrzewającą wizją koncertów Chopina, doszedłem do przekonania, że chciałbym je zrobić sam «od a do zet», rozpoczynając od «zrobienia» samej orkiestry. Nie wiem, czy Państwo zauważyli, że wszystkie orkiestry grają dzisiaj dość podobnie. Gołym uchem nie da się już rozpoznać, czy jest to orkiestra z Londynu, z Paryża, z Nowego Jorku, czy z Tokio. Fonografia «zglobalizowała» interpretację. Ja mam kłopoty z odnalezieniem w istniejących zespołach pewnych cech brzmieniowych. Poza tym orkiestry nie lubią prób, a ja uwielbiam próbować, i to tygodniami. Pomyślałem więc, że muszę znaleźć garstkę ludzi, którzy podzielaliby moją pasje do eksperymentowania i razem z nimi spróbować zrobić coś, co byłoby konglomeratem wszystkich moich doświadczeń z ostatnich dwudziestu lat.”
I tak się stało. Po długich przesłuchaniach, w których Krystian Zimerman brał osobiście udział, powstała Polish Festival Orchestra złożona z młodych muzyków polskich. Wielki pianista odbył z nią niezliczoną ilość prób i dał ponad trzydzieści koncertów w największych centrach muzycznych Europy, w czterech miastach polskich i w Stanach Zjednoczonych, między innymi w Carnegie Hall. Wszędzie występy Krystiana Zimermana były sensacyjnym wydarzeniem. W Paryżu koncert w Salle Pleyel został powtórzony. W sierpniu 1999 roku w Audytorium Giovanni Angelli w Turynie firma Deutsche Grammophon dokonała nagrania obu koncertów Chopina i w ciągu paru tygodni wydała płytę, która natychmiast rozeszła się po świecie. Koncepcja interpretacyjna Krystiana Zimermana spotkała się ze skrajnie odmiennymi opiniami. Z jednej strony wyrażano entuzjaztyczny zachwyt, z drugiej zaś padały zarzuty o szarganiu świętości.
W istocie wykonanie obu koncertów odbiegało w sposób nieraz całkiem zasadniczy od przyjętych powszechnie standardów. Należy do nich przekonanie, że partie orkiestrowe Chopinowskich utworów są tylko nie najszczęśliwszym dodatkiem do partii fortepianu. Mówi się - nieraz z przekąsem - że Chopin nie był mistrzem orkiestrowej instrumentacji i napisał głosy niewygodne do grania: partie instrumentów dętych są w złych rejestrach, smyczki zaś mają nuty trzymane tak długo, że skrzypków bolą ręce... Przy takim podejściu do partii orkiestrowych mamy zazwyczaj do czynienia z wykonaniem utworu na fortepian z dodanym akompaniamentem, granym przez orkiestrę w znacznej mierze niezależnie od pianisty. Oznacza to wszakże nierespektowanie integralności utworu, który spod ręki Chopina wyszedł jako dzieło koncertowe: przy całym pierwszeństwie partii fortepianu, orkiestra powinna współgrać z solistą. Muzyka Chopina wymaga szczególnie wrażliwych wykonawców i dla orkiestr „odgrywających” jedynie akompaniament może być rzeczywiście niewdzięczna i nudna. Muzykę Chopina trzeba odczuć, otworzyć się na nią, a to dla zespołu orkiestrowego nie jest zadaniem łatwym. Jedynie w najlepszych wykonaniach ujawnia się całe piękno partii orkiestrowych i subtelna uroda dialogów instrumentów orkiestry z fortepianem. Zazwyczaj fortepian występuje w otoczeniu i na tle bezkształtnej masy dźwięków, w której zlewają się pojedyncze głosy i gubi swoisty urok Chopinowskiej instrumentacji.
Interpretacja Krystiana Zimermana może się podobać lub nie. Pewne jest jednak, że w tym wykonaniu orkiestra nie jest tylko dodatkiem do solowego fortepianu. Jeszcze chyba nikt nie wciągnął jej tak mocno w realizację Chopinowskiej muzyki. Potrafił też Krystian Zimerman dobrać sobie wrażliwych współwykonawców i wraz z nimi niezwykle emocjonalnie muzykę Chopina interpretuje. Ta interpretacja w wielu fragmentach i aspektach odbiega od naszych przyzwyczajeń, odbiega może nawet od przyjętych kanonów Chopinowskiego stylu. Czy Krystian Zimerman nadużywa prawa artysty wykonawcy do własnego spojrzenia na dzieło muzyczne? (Nie podejmując się roztrzygnięcia tego problemu powiedzmy, że zmienia w każdym razie zapis nutowy, dodając osiem taktów w zakończeniu Allegro maestoso I Koncertu fortepianowego e-moll op. 11...)

Literatura:

Wolska Zofia, Krystian Zimerman, "Polish Culture" 1999 nr 1, s. 45

Dybowski Stanisław, Zimerman Krystian, w: Słownik pianistów polskich, Selene, Warszawa 2003

Krząkała Jacek, Krystian Zimerman. Romantyk perfekcjonista, "Muzyka21" 2004 nr 1, s.16-18

Staszkiewicz Dorota, Zimermana przygoda z Rachmaninowem, "Muzyka21" 2004 nr 1, s.18-19

Jędrasik Arkadiusz, Doskonały Zimerman, "Muzyka21" 2004 nr 2, s.40

Miklaszewski Kacper, Zimerman i Rachmaninow, "Ruch Muzyczny" 2004 nr 4, s.40-41

Krystian Zimerman..., "Ruch Muzyczny" 2004 nr 4, s.41

Przeździęk Angelika, Zimerman gra "Pierwszy" Brahmsa, "Muzyka21" 2006 nr 3, s.12-13.

Grochowalski Wojciech, Krystian Zimerman - pianista i pedagog, "Kultura i Biznes" nr 45, listopad - grudzień 2008, s. 10-11.

Osoby Tagi: Wykonawca

pianista; ur. 5 grudnia 1956, Zabrze. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku lat pięciu u swojego ojca, także pianisty. Dwa lata później został uczniem Andrzeja Jasińskiego, który kierował jego rozwojem artystycznym w Państwowej Szkole Muzycznej w Zabrzu, Państwowym Liceum Muzycznym w Katowicach oraz Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Studia pianistyczne ukończył w 1976, otrzymując dyplom z wyróżnieniem.
W 1973 zwyciężył na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Ludwiga van Beethovena w Hradec Králové. W 1975 otrzymał I nagrodę, nagrodę Polskiego Radia za najlepsze wykonanie mazurków oraz nagrodę Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Warszawie za najlepsze wykonanie poloneza na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina. Od tego momentu rozpoczął międzynarodową karierę. W 1976 został zaproszony do Paryża przez Artura Rubinsteina. Spotkanie to miało wielkie znaczenie dla rozwoju młodego artysty. W 1977 zadebiutował na Festiwalu w Salzburgu oraz w Londynie. W 1988 w Salzburgu prawykonał, sobie dedykowany, Koncert fortepianowy Witolda Lutosławskiego. W 1999, z okazji 150. rocznicy śmierci Fryderyka Chopina, stworzył Polish Festival Orchestra, która odniosła światy sukces podczas wielkiego tournée. Dał z nią 41 koncertów w krajach europejskich i w Stanach Zjednoczonych (m.in. w Gdańsku, Warszawie, Londynie, Paryżu, Hamburgu, Brukseli, Amsterdamie, Bazylei, Waszyngtonie i Nowym Jorku), wykonując w roli pianisty i dyrygenta oba koncerty fortepianowe Chopina. W 2009 uczcił 100. rocznicę urodzin Grażyny Bacewicz organizując trasę koncertową po Polsce. Wzięli w niej udział także skrzypaczki – Kaja Danczowska i Agata Szymczewska, altowiolista – Ryszard Groblewski i wiolonczelista – Rafał Kwiatkowski. Cały program został nagrany w Akademii Muzycznej w Katowicach dla wytwórni Deutsche Grammophon.
Krystian Zimerman odbył też kilka tournées artystycznych po Europie, Stanach Zjednoczonych i Japonii. Grał z najlepszymi orkiestrami, współpracując z takimi dyrygentami, jak Claudio Abbado, Leonard Bernstein, Pierre Boulez, Herbert von Karajan, Bernard Haitink, Seiji Ozawa, Lorin Maazel, Riccardo Muti, Zubin Mehta, André Previn, Stanisław Skrowaczewski, Simon Rattle, Kirył Kondraszyn, Witold Rowicki, Andrzej Markowski. Wielokrotnie współpracował z Kają Danczowską, Kyung-Wha Chung, Gidonem Kremerem, Heinzem Holligerem i Yehudi Menuhinem.
W dziedzinie nagrań płytowych ma wyłączny kontrakt z Deutsche Grammophon, dla której zarejestrował ponad 20 albumów płytowych. Znalazły się na nich m.in. kompozycje Bacewicz, Ludwiga van Beethovena, Chopina, Wolfganga Amadeusa Mozarta, Franza Schuberta, Johannesa Brahmsa, Roberta Schumanna, Ferenca Liszta, Edvarda Griega, Béli Bartóka, Richarda Straussa, Ottorino Respighiego, Karola Szymanowskiego, Maurice’a Ravela, Claude Debussy’ego, Lutosławskiego, Sergiusza Rachmaninowa, Antona Weberna. Niektóre z nich otrzymały międzynarodowe nagrody fonograficzne.
W 1985 otrzymał nagrodę Accademia Chigiana w Sienie jako najlepszy młody muzyk roku, w 1994 – nagrodę Fundacji Muzycznej Leonie Sopnning w Kopenhadze.
Krystian Zimerman od 1984 mieszka w Bazylei, gdzie prowadzi mistrzowską klasę fortepianu. W 2005 Akademia Muzyczna w Katowicach przyznała mu tytuł doktora honoris causa.
Artysta prowadzi własny management. Zajmuje się badaniem akustyki m.in. sal koncertowych, najnowszymi technikami zapisu dźwięku oraz posiada wiedzę z zakresu budowy fortepianów.

aktualizacja: październik 2009

Twórczość: Halina Czerny-Stefańska zawdzięcza swoją karierę pianistyczną zwycięstwu na IV Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie w 1949 roku. Zdobyła wówczas I nagrodę ex aequo z pianistką radziecką Bellą Dawidowicz oraz Nagrodę Polskiego Radia za najlepsze wykonanie mazurków. Jej repertuar obejmował utwory wielu kompozytorów wszystkich epok, poczynając od Jana Sebastiana Bacha aż do współczesności, preferowała jednak muzykę romantyczną, znana była wszakże przede wszystkim z interpretacji dzieł Fryderyka Chopina. O jakości jej pianistyki dobrze świadczy nieporozumienie z nagraniem I Koncertu fortepianowego e-moll op. 11 Fryderyka Chopina. Przez długi czas cieszyła się ogromnym wzięciem wśród kolekcjonerów płyta długogrająca firmy EMI z serii „The Art of Dinu Lipatti” z nagraniem tego utworu, dokonanym - jak uważano - przez słynnego pianistę rumuńskiego w 1948 roku. Po wielu latach okazało się, że jest to nagranie Haliny Czerny-Stefańskiej, które omyłkowo trafiło na płytę czołowej firmy fonograficznej świata, jako nagranie Dinu Lipattiego! Do dziś trafiają się kolekcjonerzy, którzy nie wiedząc o tym, poszukują nagrania Koncertu e-moll Chopina z serii EMI „The Art of Dinu Lipatti” w wykonaniu Dinu Lipattiego...

Literatura:

Kydryński Lucjan, Halina Czerny-Stefańska, PWM, Kraków 1963

Parzyńska Teresa, Czerny-Stefańska Halina, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „cd”, PWM, Kraków 1984

Chopin towarzyszył mi od najmłodszych lat - mówi Halina Czerny-Stefańska, "Polish Culture" 1999 nr 1, s. 43

Woźniakowska Anna, Czerny-Stefańska Halina, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „cd – suplement”, PWM, Kraków 2001

Dybowski Stanisław, Czerny-Stefańska Halina, w: Słownik pianistów polskich, Selene, Warszawa 2003

Osoby Tagi: Wykonawca

pianistka i pedagog; ur. 31 grudnia 1922, Kraków; zm. 1 lipca 2001, Kraków. Naukę gry na fortepianie rozpoczęła pod kierunkiem swojego ojca – Stanisława Czernego. W 1932 studiowała w Paryżu w Ecole Normale u Alfrede Corcot, następnie od 1939 – u Józefa Turczyńskiego w Konserwatorium w Warszawie, a w latach 1945-49 odbyła dalsze studia pianistyczne u Zbigniewa Drzewieckiego.

W 1932 uzyskała I nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Młodych Talentów w Warszawie, zaś w 1949 – I nagrodę (wraz z Bellą Dawidowicz) oraz wyróżnienia za najlepsze wykonanie Mazurków Fryderyka Chopina na IV Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Współpracowała jako solistka z polskimi i zagranicznymi orkiestrami: z Państwową Orkiestrą Filharmoniczną, Orkiestrą Filharmonii Krakowskiej, Orkiestrą Radia i Telewizji w Katowicach. Również jako solistka koncertowała w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Niemczech, we Włoszech, Japonii, gdzie dawała wielokrotnie koncerty solowe z towarzyszeniem orkiestr, którymi dyrygowały takie sławy jak: Georg Solti, Adrian Boult, Zubin Mehta i inni.

Halina Czerny-Stefańska brała udział w jury wielu międzynarodowych konkursów pianistycznych, m.in. im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1985, 1990, 1995, 2000), im. Artura Rubinsteina w Tel Awiwie (1986), w Leeds (1987), im. Fryderyka Chopina w Miami (1994), im. Marguerite Long - Jacques Thibauda w Paryżu (1995), w Pretorii (1996), im. Piotra Czajkowskiego w Moskwie (1998), im. Carla Czernego w Pradze oraz im. Johanna Nepomuka Hummla w Bratysławie (1999).

W latach 1971-81 pełniła funkcję prezesa oddziału SPAM w Krakowie.

Rozwinęła także działalność pedagogiczną. W 1999 prowadziła kursy mistrzowskie w Sztokholmie, w latach 1999-2000 – we Wrocławiu, Paryżu i Japonii. Od 1999 była profesorem w Tokyo University of Fine Arts and Music, współpracując z uczelniami japońskimi: Elisabeth University of Music w Hiroszimie, Nagoya Arts Academy oraz Senzoku GauenUozu University w Toyama. Z jej inicjatywy odbył się w 1999 w Tokio cykl 12 koncertów obejmujących całą twórczość Fryderyka Chopina w wykonaniu artystów japońskich, a w Aumori zorganizowany został w 1999 festiwal połączony z międzynarodowym konkursem pianistycznym.

Dokonała licznych nagrań płytowych utworów Chopina dla firm: Supraphon, DGG, Polskich Nagrań, Erato, RCA, Pony Canyon, Selene.

Halina Czerny-Stefańska za swoją działalność otrzymała m.in. Nagrodę Państwową II stopnia (1950) i I stopnia (1952) oraz Order Sztandaru Pracy I klasy (1953), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959), dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za propagowanie kultury polskiej za granicą (1982), Order Budowniczego Polski Ludowej (1984), tytuł Zasłużony dla Kultury Narodowej (1987), a także order Przyjaźni Narodów przyznany przez Prezydium Rady Najwyższej ZSRR (1987), Tytuł Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Warszawie nadany pośmiertnie Za Promowanie Muzyki F. Chopina w Świecie (2002).