| 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 |
|---|
| I | II | III | IV | V | VI | VII | VIII | IX | X | XI | XII |
|---|
|
Muzyka chińska Muzyka chińska nie jest zjawiskiem jednorodnym, będąc wytworem wymiany i kulturowej syntezy dokonującej się na obszarze Chin od co najmniej 4000 lat. Związki z bogatymi tradycjami Azji Centralnej, z kulturą Japonii, Wietnamu i Korei pozostawiły niezatarte ślady we współczesnej muzyce Chin, której gatunki są niezwykle liczne a style wyjątkowo zróżnicowane. Muzyka chińska jest w zasadzie monodyczna, tj. oparta na jednej linii melodycznej, często kunsztownie zdobionej. Jednakże można w Chinach usłyszeć muzykę chóralną, wykorzystującą technikę śpiewu responsorialnego, np. w muzycznych opracowaniach przedstawień teatralnych w Chinach zachodnich (Szeczwan). Z kolei w południowo-wschodnich Chinach (Kwangsi) występuje gatunek muzyczny wykorzystujący technikę organalną: dwa głosy śpiewają równolegle w sekundach wielkich, schodząc się na unisonie w kadencji. Chińska kultura muzyczna wytworzyła lub przyswoiła od sąsiednich narodów niezwykłe bogactwo instrumentów muzycznych. Do grupy najpopularniejszych należą liczne cytry, jak np. czeng, najmniejszy instrument tego rodzaju, związany w tradycji chińskiej z pięknem natury i miłością, cz’in – jedna z najstarszych rdzennych cytr chińskich, uważana w tradycji chińskiej za instrument najszlachetniejszy i najważniejszy. Cz’in należy do rodziny wschodnioazjatyckich długich cytr, podobnych do japońskiej koto, czy koreańskiej kajakeum. Wśród instrumentów smyczkowych najważniejsze i najpopularniejsze są hu-cz’in, erh-hu najczęściej wykorzystywane w składach chińskich orkiestr. Pochodząca prawdopodobnie z Azji Centralnej lutnia p’i-p’a odgrywa bardzo ważną rolę w chińskiej kulturze muzycznej i była zwykle instrumentem słyszanym na bankietach w sytuacjach zabawy i rozrywki. We wszystkich gatunkach muzyki chińskiej doniosłe znaczenie mają instrumenty perkusyjne. Ogromne zróżnicowanie typów w tej grupie odzwierciedla głęboką wrażliwość Chińczyków na barwę dźwięku, wyrażającą się także w oryginalnej, sformułowanej jeszcze przed naszą erą, klasyfikacji materiałów, z których wykonane są instrumenty muzyczne. Wyróżniali oni osiem kategorii: metal, kamień, ziemia, skóra, jedwab, drewno, tykwa oraz bambus. Cztery spośród nich związane były z instrumentami perskusyjnymi, z których najpopularniejsze pozostają do chwili obecnej instrumenty „metalowe”, tj gongi i dzwony. Do "kamiennych” należały zawieszane litofony, w które uderzano pałką. Do grupy „skórzanych” zaliczano wiele rodzajów bębnów, a do „drewnianych” – m.in. różnego typu kołatki. Muzyka chińska jest transmitowana przede wszystkim drogą ustną, choć niemałą rolę w przekazie tradycji odgrywa także notacja muzyczna, która występuje w dwóch głównych postaciach: w formie tabulaturowej, gdzie symbole określają sposób wykonania utworu oraz w formie zapisu wysokości i czasu trwania dźwięku. Dzwony z brązu z grobowca markiza Yi (V w. p.n.e.) Wykładowca: Cui Xian W roku 1978 w prowincji Hebei, powiat Suixian, odkryto grobowiec markiza Yi pochodzący z wczesnego Okresu Walczących Królestw (475-221 p.n.e.). W grobowcu znajdowało się 127 starożytnych instrumentów muzycznych, w tym 65 dzwonów z brązu, ozdobionych intarsjowanymi złotem inskrypcjami dotyczącymi stroju muzycznego (ponad 3000 znaków) i informującymi o samych dzwonach (2800 znaków). Było to jedno z najważniejszych dokonań archeologicznych XX wieku na terenie Chin. Ukazuje ono w nowym świetle wiele aspektów dotyczących starożytnej kultury chińskiej. Symbolika chińskich instrumentów muzycznych Wykładowca: Xiao Mei Wykład wprowadza do zagadnień symboliki chińskich instrumentów muzycznych. Są one cennym źródłem wiedzy o kulturze chińskiej, ukazując w wielu aspektach jej ideologie i warstwę duchową. Wyrób instrumentów, zarówno pod względem doboru materiału, jak ich konstrukcji i elementów dekoracyjnych, ma znaczenie symboliczne i zawiera sporo informacji dotyczących rozumienia relacji między przyrodą i ludźmi, a także stosunków międzyludzkich. Więcej, typy instrumentów, potencjał ich wyrazu muzycznego oraz praktyka wykonawcza wiele mówią o chińskiej koncepcji jedności nieba, człowieka i ziemi. Wprowadzenie do wystawy W trakcie swej długiej historii chińskie instrumentarium muzyczne osiągnęło niezliczoną ilość form. Choć upłynęło zaledwie pięćdziesiąt lat od czasu, kiedy naukowcy zaczęli zbierać i klasyfikować dawne instrumenty muzyczne, wyodrębniono już ponad tysiąc różnych typów. Dwie podstawowe cechy, charakteryzujące chińskie instrumentarium muzyczne to zakorzenienie w długiej historii i duża różnorodność. Udokumentowane źródła wyraźnie pokazują, że wczesne społeczeństwa chińskie posługiwały się różnego rodzaju instrumentami perkusyjnymi i drewnianymi instrumentami dętymi. Są wśród nich gliniane grzechotki, metalowe dzwonki, kamienne kuranty, gliniane okaryny, bambusowe flety, flety stroikowe, a także instrumenty strunowe np. cytra qin i se. W czasach panowania dynastii Zhou (ok. 1050-256 p.n.e.) odnotowano ponad siedemdziesiąt różnych typów instrumentów. Już wtedy pojawił się system klasyfikacji ośmiu tonów (ba yin), w którym zasada podziału opierała się na materiale, z którego były wykonane instrumenty – metal, kamień, glina, skóra, jedwab, drewno, tykwa, bambus. Jest to najstarszy na świecie system klasyfikacji instrumentów, który ujawnia też różne aspekty myśli ludzkiej w starożytnych Chinach, np. filozofię, stosunek ludzi do środowiska naturalnego, rozumienie zasady powstawania dźwięku czy estetykę brzmienia. Jednym z odkryć archeologicznych jest kościana fujarka wydobyta w wykopalisku Hemudu - powiat Hangzhou, prowincja Zhejiang - i kościany flet znaleziony w Jiahu - powiat Wuyand, prowincja Henan. Fujarka pochodzi sprzed siedmiu, a flet ośmiu tysięcy lat. Metoda wiercenia otworów w tych starożytnych instrumentach oraz rozmieszczenie zachowanych oznaczeń wskazujących miejsca wiercenia pokazują, iż ówcześni rzemieślnicy znali relację pomiędzy położeniem otworu a wysokością dźwięku. W 1978 r. w prowincji Hebei w powiecie Suixian odkryto grób markiza Yi z Zeng (Zeng Houyi). Pośród przedmiotów ukrytych w grobowcu znajdował się zestaw dzwonków bianzhong, największy z dotychczas znalezionych. Po uderzeniu części boczne i część przednia każdego z czterdziestu pięciu yongzhong wydają dwa dźwięki. Na częściach tych wyryte są też nazwy skal. Pełny zakres dzwonków bianzhong w tym zestawie obejmuje pięć skal, a podstawowy zestaw dźwięków odpowiada współczesnej skali diatonicznej C-dur. Ponadto w grobie znaleziono zestaw trzydziestu dwóch kurantów kamiennych bianging, bęben o przekroju 90cm, dziesięcio-, pięcio- i dwudziestopięciostrunowe cytry, bambusowe flety, fletnie Pana sheng i paixiao oraz bębenki i inne typy instrumentów. Sposób ich ułożenia w grobowcu wskazuje na znajomość sztuki gry na instrumentach muzycznych, a także na rytuały związane z muzyką. Dzwonki, kamienie kurantowe i duży bęben były umieszczone w środkowej komorze, co wskazuje, że używano ich do funkcji publicznych. Instrumenty bambusowe, drewniane oraz mające elementy z jedwabiu umieszczono we wschodniej komorze grobowca, co świadczy o raczej prywatnym zastosowaniu. Już w najdawniejszych tekstach literackich zwroty typu „perlistość dzwonka zhong i bębna gu”, „dźwięczne brzmienie kurantów qing i piszczałek guan”, „uderzenia i dudnienie instrumentów glinianych”, „dudniący rytm instrumentów perkusyjnych”, „mocne dźwięki cytr se i qin”, „uderzaj w struny cytry se i dmuchaj w harmonijkę sheng, „jaka okaryna xun, taki flet bambusowy ci” mówią nie tylko o instrumentach muzycznych pochodzących sprzed epoki Qin (221-206 p.n.e.), lecz także o doniosłości kultury muzycznej tamtych czasów. W czasach dynastii Han (206 p.n.e.-220 n.e) i okresach późniejszych pojawiła się ogromna ilość nowych, różnorodnych instrumentów. Przyczyną tego było wzajemne przenikanie się kultury chińskiej i kultur obcych. Są wśród nich szarpane instrumenty strunowe znane pod wspólną nazwą pipa, trzymane przez grającego, ponadto instrumenty dęte, np. flet poprzeczny di, rożki jia i jiao, obój pili, różne rodzaje bębnów i innych instrumentów perkusyjnych, między innymi zestaw odpowiednio dobranych pod względem dźwięku, prostokątnych płytek żelaznych zwanych fangxiang. W epoce dynastii Tang pojawiły się instrumenty smyczkowe. Wszystkie powyższe instrumenty były powszechnie używane i upowszechniane w wielu częściach kraju, co wiązało się z rozwojem muzyki i tańca do celów rytualnych i dla zabawy oraz rozwojem ludowej kultury muzycznej za panowania dynastii Song (960-1279 ) i Yuan (1271-1368) oraz opery w epoce dynastii Ming (1368-1644) i Qing (1644-1911). Ponadto wiele mniejszości narodowych w regionach przygranicznych ma swe odrębne kultury muzyczne wraz z charakterystycznymi rodzajami instrumentów. Jeżeli mamy zatem stwierdzić, że muzyka jest tylko jednym z okien, przez które możemy obserwować kulturę, to poprzez poznanie chińskich instrumentów muzycznych możemy zdobyć wiedzę na temat chińskiej muzyki, rzemiosła, myśli i sposobów postrzegania rzeczywistości. Instytut Muzykologii Chińskiej Akademii Sztuk powstał w 1954 r. Do chwili obecnej zgromadził ponad dwa tysiące obiektów pochodzących ze wszystkich okresów historii i z wszystkich kultur mniejszościowych. W zbiorach Instytutu znajdują się instrumenty podarowane przez znane osobistości, np. Mei Lanfonga czy Chenga Yanqiu, jak również należące do muzyków Chenga Jialuna, Xiana Xinghai, Zhenga Yingsuna i innych. Są tam również instrumenty zebrane w najodleglejszych zakątkach Chin przez kolejne pokolenia muzykologów pracujących w Instytucie. Kolekcja obejmuje też instrumenty perkusyjne ocalone od zniszczenia w trakcie maoistowskiej „Da lian gang tie" (budowy tysiąca podwórkowych pieców do wytapiana stali w miejsce wielkich stalowni). Instytut szczyci się posiadaniem ponad osiemdziesięciu cytr guqin o różnych kształtach. Ich pochodzenie obejmuje okres od panowania dynastii Tang po czasy współczesne i dlatego stanowią one nieocenione źródło badań tego instrumentu. Ukazują zarówno podstawy stylu jak i pochodzenie chińskich instrumentów muzycznych oraz historię ich gromadzenia. Są żywym materiałem historycznym służącym badaniom poświęconym historii muzycznej Chin. Instrumenty podzieliliśmy według sposobu wytwarzania dźwięku. Kategorie obejmują zatem aerofony (gdzie źródłem wibracji jest kolumna powietrza), membrafony (gdzie źródłem wibracji jest naciągnięta membrana), idiofony (gdzie źródłem wibracji jest materiał lity, często cały korpus instrumentu) i chordofony (gdzie źródłem wibracji jest napięta struna). Instrumenty składające się na obecną wystawę zostały starannie dobrane, by dać głęboką satysfakcję osobom zainteresowanym muzyką chińską. Xiao Mei Wicedyrektor Instytutu Muzykologii Chińskiej Akademii Sztuk |
|
|
|