koncerty

Ferenc Liszt do 1866 roku stworzył oratoria Legenda świętej Elżbiety i Chrystus. W 1869 roku powrócił do szkiców Legendy o świętym Stanisławie, utworu oratoryjnego o tematyce polskiej, nad którym z niewielkimi przerwami pracował aż do śmierci, nie zdołał go jednak ukończyć. Oparte na historii polskiego biskupa męczennika z XI wieku oratorium Legenda o świętym Stanisławie stanowi wyraz szacunku dla polskiego pochodzenia księżnej Carolyne von Sayn-Wittgenstein, która od 1847 roku odgrywała ważną rolę w życiu kompozytora.

W 1869 roku kompozytor zwrócił się najpierw do polskiego pisarza Lucjana Siemieńskiego z prośbą o napisanie libretta na temat życia i męczeńskiej śmierci świętego Stanisława. Planował skomponowanie dwóch następnych oratoriów i rozbudowanie Legendy w trylogię. Jedno z oratoriów przedstawiać miało męczeństwo świętego Stanisława, drugie zaś żywot pierwszego króla węgierskiego, świętego Stefana.

Patron Polski, święty Stanisław w 1072 roku został przez papieża Aleksandra II mianowany biskupem Krakowa na prośbę króla Bolesława zwanego Śmiałym. Biskup Stanisław wielokrotnie piętnował króla za publiczne sianie zgorszenia. W odwecie król na podstawie fałszywych zeznań oskarżył biskupa, ale Bóg w cudowny sposób uchronił go przed bezpodstawnymi zarzutami. Ponieważ napomnienia biskupa w dalszym ciągu pozostawały bez skutku, rzucił na króla klątwę. Rozgniewany Bolesław kazał zabić Stanisława; stało się to na stopniach ołtarza w kościele świętego Michała, podczas sprawowania przezeń mszy. Ponieważ uznano go za zdrajcę stanu, ciało jego poćwiartowano, odrąbano ręce i nogi, które jednak po trzech dniach w cudowny sposób znów zrosły się z ciałem.

Między powstaniem pierwszej i ostatniej sceny Legendy o świętym Stanisławie upłynęło 17 lat. Poszczególne partie wyraźnie ukazują przemiany stylu, jakie w tym okresie zaszły w twórczości Liszta. Było to najbardziej monumentalne dzieło, nad jakim pracował w ciągu ostatnich dwudziestu lat swego życia, i pomimo, że pozostało niedokończone, ukazuje najpełniej zmiany języka muzycznego i narracji na drodze, jaką przeszedł kompozytor, od syntezy modalno-chromatycznej do przeczucia muzyki przyszłości, wyrażonego suchymi dysonansami w krótszych utworach późnego okresu.

Powrót